Η Κωνσταντινούπολη στην ιστορία και την λογοτεχνία

Η Χρυσόθεμις Σταματοπούλου - Βασιλάκου γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι φιλόλογος-θεατρολόγος. Καθηγήτρια Θεατρολογίας-Ιστορίας και Βιβλιογραφίας του Νεοελληνικού Θεάτρου του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών (2017-2020) και Διευθύντρια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών (2016-2020).Ίδρυσε το 2018 το πρώτο Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών ειδίκευσης του Τμήματος, με δύο κατευθύνσεις: α) Δραματουργία και Παράσταση και β) Διδακτική του Θεάτρου, καθώς και τρία νέα ερευνητικά εργαστήρια α) Εργαστήριο Έρευνας και Τεκμηρίωσης του Νεοελληνικού Θεάτρου, β) Εργαστήριο "Θέατρο, Φιλοσοφία και Εκπαίδευση" και γ) Εργαστήριο Ιστορίας του Βιβλίου. Απόφοιτος της Ελληνογαλλικής Σχολής Καλογραιών "Saint-Joseph" (1970). Πτυχιούχος του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας (1974), καθώς και του Τμήματος Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (1976). Έχει επίσης πραγματοποιήσει βιβλιοθηκονομικές και αρχειακές σπουδές στο Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας του Τ.Ε.Ι. Αθηνών (1984) και μεταπτυχιακές σπουδές στην Επιστήμη της Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης στο Departement des Sciences de l’ Information et de la Communication (INFODOC) de la Faculte de Philosophie et des Lettres Universite Libre de Bruxelles (ULB). Το 1991 αναγορεύτηκε διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα "Το ελληνικό θέατρο στην Κωνσταντινούπολη το 19ο αιώνα" (915 σ., βαθμός "Άριστα"). Υπήρξε επίσης υπότροφος του Ι.Κ.Υ. και του προγράμματος ΕRASMUS. Έχει εργαστεί στο Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ως άμισθη ερευνήτρια, 1975-1979), σε βιβλιοθήκες (Βιβλιοθήκη του Δήμου Αθηναίων, 1977-1984, ως Έφορος Βιβλιοθήκης, και Βιβλιοθήκη της Τράπεζας της Ελλάδος, 1984-1987) και ως καθηγήτρια στο Τμήμα Βιβλιοθηκονομίας του Τ.Ε.Ι. Αθηνών (μόνιμη 1987-1995, με σύμβαση 1995-2000). Από το 1995 υπηρετεί ως μέλος ΔΕΠ στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών.

Ο Λάμπρος Βαρελάς (Βαθύρρευμα Τρικάλων 1968) σπούδασε νεοελληνική φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Στο ίδιο πανεπιστήμιο έκανε μεταπτυχιακές σπουδές και υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή με αντικείμενο τις λογοτεχνικές και πνευματικές κινήσεις στην ελληνική επαρχία κατά τη μεσοπολεμική περίοδο. Δίδαξε στην ιδιωτική Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, διετέλεσε τακτικός ερευνητής στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας και από το 2010 είναι επίκουρος καθηγητής νεοελληνικής φιλολογίας στο ΑΠΘ, ενώ ανήκει και στο συνεργαζόμενο διδακτικό προσωπικό του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα αφορούν κυρίως τη λογοτεχνία του 19ου αιώνα, τη λογοτεχνία στην εκπαίδευση και τα περιοδικά λόγου και τέχνης.

Η Άννα Ταμπάκη είναι καθηγήτρια θεατρολογίας - ιστορίας του θεάτρου στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Ε.Κ.Π.Α. Γεννήθηκε στον Πειραιά. Aπόφοιτος της Eλληνο-Γαλλικής Σχολής "Jeanne d’Arc", πτυχιούχος Ελληνικής και Γαλλικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής Aθηνών, συνέχισε ως υπότροφος της Γαλλικής Kυβερνήσεως μεταπτυχιακές σπουδές σε γαλλικά πανεπιστήμια (Universite de Clermont II, νυν Universite Blaise Pascal, Universite Paris Sorbonne-Paris IV) και ειδικεύθηκε στους τομείς της γαλλικής, συγκριτικής, και νεοελληνικής φιλολογίας. Υπήρξε μαθήτρια του Κ. Θ. Δημαρά στο Νεοελληνικό Ινστιτούτο της Σορβόννης. Έτυχε επίσης υποτροφίας από το Ίδρυμα "Aλέξανδρος Σ. Ωνάσης". Eίναι διδάκτωρ της Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales (Παρίσι). Yπήρξε Eρευνήτρια στο Kέντρο, σήμερα Τμήμα Nεοελληνικών Eρευνών του Eθνικού Iδρύματος Eρευνών (1980-2000), όπου συμμετείχε σε πολλά ερευνητικά προγράμματα και σε διακρατικές συνεργασίες. Από το 2000 διατηρεί την ιδιότητα του Φιλοξενούμενου Eρευνητή και για την χρονική περίοδο 1997-2012 ήταν Ε.Υ. του ερευνητικού έργου "Nεοελληνικές Mεταφράσεις". Δίδαξε ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου (1995-2000) στο Tμήμα Θεατρικών Σπουδών του Παν/μίου Πατρών. Tο 1999 εξελέγη Aναπληρώτρια Kαθηγήτρια στο TΘΣ του Παν/μίου Aθηνών και το 2004 Kαθηγήτρια στο ίδιο Tμήμα. Από το 2007 είναι μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών και από το φθινόπωρο του 2009 ως τον Σεπτέμβριο του 2014 είχε τη Διεύθυνσή του. Το 2015 εξελέγη Πρόεδρος του Τμήματος. Έχει συνεργαστεί με το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ) καταρχήν ως κριτική αναγνώστρια στην α? έκδοση της Ιστορίας της Ευρωπαϊκής Λογοτεχνίας (2 τ.), και από το ακαδημαϊκό έτος 2010-2011 συνεργάζεται ως Καθηγήτρια-Σύμβουλος στη θεματική ενότητα: Νεοελληνικό θέατρο (1600-1940) - Κινηματογράφος. Από το 2003 ως την Άνοιξη του 2009, υπήρξε μέλος της Προσωρινής Γενικής Συνέλευσης του TΘΣ (Σχολή Kαλών Tεχνών, Nαύπλιο) του Παν/μίου Πελοποννήσου. Aσχολείται με θέματα συγκριτικής φιλολογίας, με έμφαση στην ιστορία των ιδεών, στη μελέτη του μεταφραστικού φαινομένου και ειδικότερα στη συγκριτική δραματολογία και την ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου με έμφαση στον 18ο και 19ο αιώνα. Τα τελευταία χρόνια, τα μελετητικά της ενδιαφέροντα αγκαλιάζουν και τον 20ό, με επίκεντρο ζητήματα πρόσληψης και θεατρικής μετάφρασης. Έχει δημοσιεύσει μόνη ή σε συνεργασία εικοσιτέσσερα (24) αυτοτελή βιβλία (μονογραφίες και συλλογικά έργα) και γύρω στις εκατόν πενήντα (150) εργασίες, βιβλιοκρισίες και δοκίμια σε έγκριτα ελληνικά και διεθνή περιοδικά (Ο Ερανιστής, Ελληνικά, Σύγκριση / Comparaison, Παράβασις / Parabasis, Etudes Balkaniques, Revue des Etudes Sud-Est Europeennes, Synthesis, Neohelicon, Studies on Voltaire and the 18th century, Journal of Modern Greek Studies, κ.ά.), στον ημερήσιο τύπο και σε πολιτιστικά ένθετα (Το Βήμα, Η Καθημερινή, Ελευθεροτυπία).

Ο Πρωτοπρεσβύτερος π. Γεώργιος Μεταλληνός γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1940, όπου τελείωσε το Γυμνάσιο (1958). Σπούδασε Θεολογία και κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Μετά την απόλυση του από τον Στρατό (1965), διορίστηκε επιστημονικός βοηθός στην έδρα Πατρολογίας (Αθήνα). Κατά τα έτη 1969-1975 σπούδασε Θεολογία, Φιλολογία, Φιλοσοφία, Ιστορία και Κοινωνιολογία στην Δυτική Γερμανία (Bόννη και Κολωνία). Το 1971 εισήλθε στις τάξεις του Κλήρου στην Γερμανία. Είναι διδάκτορας Θεολογίας στην Αθήνα και Φιλοσοφίας (Ιστορίας) στην Κολωνία. Σήμερα είναι καθηγητής στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάσκει "Ιστορία και Πνευματικό Βίο της Εκκλησίας της Ελλάδος κατά τη Μεταβυζαντινή περίοδο". Υπηρετεί ως κληρικός στον πανεπιστημιακό Ναό "Άγιος Αντύπας" της Οδοντιατρικής Σχολής και αναπτύσσει δραστηριότητα μέσα στην νεολαία. Είναι μέλος πολλών Επιστημονικών Συλλόγων και εκπροσωπεί την Εκκλησία της Ελλάδος και της Κύπρου σε συνέδρια. Είναι γνωστός ομιλητής στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Ο Γεράσιμος Γ. Ζώρας γεννήθηκε στην Αθήνα (1959), όπου και σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή, λαμβάνοντας πτυχίο Φιλολογίας (1981) και διδακτορικό δίπλωμα (1991). Επίσης έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης (1981-1983) και αργότερα διενήργησε μεταδιδακτορική έρευνα σε βιβλιοθήκες της Αιώνιας Πόλης (1992). Είναι καθηγητής στη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου διδάσκει ιταλική και συγκριτική λογοτεχνία, από το 1995. Πολλές επιστημονικές εταιρίες τον έχουνε εκλέξει μέλος τους, όπως ο Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός, η Αρχαιολογική Εταιρία, η Εθνική Εταιρία των Ελλήνων Λογοτεχνών, η Φιλεκπαιδευτική Εταιρία, ο Μουσικός και Δραματικός Σύλλογος Ωδείων Αθηνών, το P.E.N. Club, η Societe Europeenne de Culture της Βενετίας, η Accademia Letteraria Arcadia της Ρώμης. Είναι μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Ιδρύματος Κωστής Παλαμάς, ενώ μετέχει της επιτροπής Κρατικών Βραβείων του Υπουργείου Πολιτισμού. Είναι μέλος συντακτικών επιτροπών επιστημονικών περιοδικών που εκδίδονται στην Ελλάδα και την Ιταλία (Παρνασσός, Επιστημονική Επετηρίς της Φιλοσοφικής Σχολής, Lenguistica e Letteratura, Sincronie, Studi danteschi). Έχουν δημοσιευθεί περισσότερα από εκατό άρθρα του σε έγκριτα περιοδικά, ενώ έχουν κυκλοφορήσει δέκα βιβλία του από ελληνικούς και ιταλικούς εκδοτικούς οίκους. Το 2002, ο πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας Carlo Azeglio Ciampi του απένειμε το παράσημο του Cavaliere του Τάγματος Ευποιίας της Ιταλικής Δημοκρατίας. Το 2009, εκλέχτηκε πρόεδρος του Συλλόγου του Διδακτικού Προσωπικού της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ο Χρήστος Μεράντζας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, όπου διδάσκει ιστορία των πολιτισμών. Έχει κάνει σπουδές αρχαιολογίας και τέχνης στα Πανεπιστήμια Ιωαννίνων, Louvain-la-Neuve (Βέλγιο) και Paris I (Γαλλία). Στο συγγραφικό του έργο περιλαμβάνονται τα βιβλία: 1. Φωτεινή Κρυπτότητα. Ερμηνευτικές προσεγγίσεις στην εννοιολόγηση του απερίγραπτου θεού, της ουτοπικής πόλης και του θανάτου στον βυζαντινό πολιτισμό, Σμίλη, Αθήνα 2018. 2. Αναχωρά(-η)ση. Μορφές ετερότητας στον βυζαντινό πολιτισμό, Σμίλη, Αθήνα 2014. 3. Οι πολιτισμικές συνιστώσες του «τόπου της αγιότητας». Η συλλογή εικόνων της μονής Βύλιζας Ματσουκίου, Σμίλη, Αθήνα 2012 [Βραβείο καλύτερης ερευνητικής εργασίας (2013) στο πεδίο "Φύση και Πολιτισμός στις Ορεινές Περιοχές στην Ελλάδα και την Ευρώπη" του Ιδρύματος Ανάπτυξης του Μετσόβιου Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας (ΜΕ.Κ.Δ.Ε.) του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου]. 4. Ο αντεστραμμένος Διόνυσος. Σχεδίασμα μιας σωματοθεωρίας αλγαισθητικού αυτοκαταναγκασμού, Σμίλη, Αθήνα 2011. 5. Ο ‘τόπος της αγιότητας’ και οι εικόνες του. Παραδείγματα ανάγνωσης της τοπικής ιστορίας της Ηπείρου κατά τη μεταβυζαντινή περίοδο, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2007. 6. A Treasured Memory. Ecclesiastical Silver from Late Ottoman Istanbul in the Sevgi Gönül Collection, Vehbi Koç Foundation-Sadberk Hanim Museum, Istanbul 2006 [σε συνεργασία με την ερευνήτρια στο CNRS (Γαλλία), δρ. Brigitte Pitarakis (στα αγγλικά και στα τουρκικά)]. 7. Η εικονογράφηση των Αίνων στη μεταβυζαντινή μνημειακή ζωγραφική του ελλαδικού χώρου (16ος-18ος αι.). Η συμβολική θεώρηση της έννοιας του χρόνου στην Οικουμένη και στο Σύμπαν, Ολκός–Κέντρο Ερευνών Παράδοσης & Πολιτισμού, Ιωάννινα 2005. 8. Από τον μεταβυζαντινό στον νεότερο ελληνικό πολιτισμό. Παραδείγματα εικαστικής παραγωγής (16ος-20ός αιώνας), Ελληνικά Ακαδημαϊκά Ηλεκτρονικά Συγγράμματα και Βοηθήματα, Αθήνα 2015 [σε συνεργασία με τους Ιλιάνα Ζάρρα και Στέφανο Τσιόδουλο]. Έχει επιμεληθεί τα Πρακτικά του Α΄ Επιστημονικού Συνεδρίου για τα Τζουμέρκα: Ο τόπος, η κοινωνία, ο πολιτισμός. Διάρκειες και τομές, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων-Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Τζουμέρκων, Ιωάννινα 2009. Έχει, επίσης, μεταφράσει στα ελληνικά τα βιβλία: 1. Pierre Vidal-Naquet, Η Ατλαντίδα. Μικρή ιστορία ενός πλατω­νικού μύθου, Ολκός, Αθήνα 2006 [ανατύπωση 2007], 2. P. Vidal-Naquet, Ο θρυμματισμένος καθρέφτης. Αθηναϊκή τραγωδία και πολιτική, Ολκός, Αθήνα 2003 [ανατύπωση 2007], 3. Françoise Frontisi-Ducroux, Ο Δαίδαλος. Η μυθολογία του τεχνίτη στην αρχαία Ελλάδα, Ολκός, Αθήνα 2002.

Ο Γιάννης Πλεμμένος έχει λάβει το μεταπτυχιακό (MPhil) και το διδακτορικό του δίπλωμα (PhD) στην Εθνο-μουσικολογία από το Πανεπιστήμιο του Gabrige. Είναι ερευνητής στο Κέντρο Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών. Έχει διδάξει στα Πανεπιστήμια Αιγαίου (Παιδαγωγικό Τμήμα, Ρόδος), Κρήτης (Φιλοσοφική Σχολή, Ρέθυμνο), στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου (Κέρκυρα) και στο Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε ελληνικά και ξένα περιοδικά.

Ο Γεράσιμος Δ. Παγκράτης (Κέρκυρα, 1970) είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ (Τμήμα Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας), όπου διδάσκει Ιστορία και Πολιτισμό της Ιταλίας και του Βενετοκρατούμενου Ελληνισμού, και μέλος ΣΕΠ στο Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (Κοινωνική και Οικονομική Ιστορία της Ευρώπης). Μελέτες του για τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις των ελλήνων υπηκόων της Βενετίας, τα λατινικά μοναστικά τάγματα στο βενετικό "Κράτος της Θάλασσας", καθώς και την οικονομική και κοινωνική ιστορία της Επτανήσου Πολιτείας έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά με κριτές, πρακτικά συνεδρίων και συλλογικούς τόμους.

Ο Χαράλαμπος Μηνάογλου είναι διδάκτωρ νεώτερης ιστορίας του Tμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας του Ε.Κ.Π.Α και διευθυντής του Προτύπου Λυκείου της Ιωνιδείου Σχολής Πειραιά. Διετέλεσε υπότροφος του Ιδρύματος Ωνάση και του Ι.Κ.Υ. Έχει εργαστεί στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (Πρόγραμμα ΠΑΝΔΕΚΤΗΣ) και στο Κέντρον Ερεύνης Ιστορίας Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών. Έχει δημοσιεύσει πέντε βιβλία και δεκάδες επιστημονικά άρθρα την Ελλάδα και το εξωτερικό. Εχρημάτισε μέλος της Ειδικής Συνοδικής Επιτροπής Πολιτιστικής Ταυτότητας της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται κυρίως στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και ειδικότερα στον πνευματικό βίο των Ελλήνων, τους Έλληνες περιηγητές, την ελληνική ιστοριογραφία, τους Φαναριώτες, την Ελληνική Επανάσταση, τον Ανθελληνισμό και την εκκλησιαστική ιστορία