Η σημασία της λεπτομέρειας

Ο Κωνσταντίνος Ε. Ξανθόπουλος γεννήθηκε το 1943 στο Κισαγκάνι (πρ. Στάνλεϋβιλ, Κονγκό). Σπούδασε στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ (1960-1965) και ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πανεπιστημίου Columbia της Νέας Υόρκης (Graduate School of Architecture and Planning / Health Services Planning and Design Program, 1969-1970, M.Sc.). Είναι διδάκτωρ του ως άνω πανεπιστημίου (Graduate School of Arts and Sciences 1970-1973, Ph.D.). Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο Columbia Ειδική Κτιριολογία Νοσοκομείων και Αρχιτεκτονικές Συνθέσεις, αρχικά ως επιμελητής και λέκτορας (1971-1973), αργότερα ως επίκουρος καθηγητής και αναπληρωτής διευθυντής του μεταπτυχιακού προγράμματος Νοσοκομειακού Προγραμματισμού και Σχεδιασμού (1973-1974). Το 2000 εξελέγη καθηγητής Κτιριολογίας και δίδαξε στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών. Το 2006 παραιτήθηκε από την ακαδημαϊκή του θέση. Υπήρξε ερευνητής σε κέντρα έρευνας στη Νέα Υόρκη (Educational Facilities Laboratories και Center for Community Health Systems της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Columbia, 1972-1974) και ως υπότροφος του Σουηδικού Ινστιτούτου στη Στοκχόλμη (Swedish Institute for Planning and Rationalization of Health and Social Services / Spri, 1977-1978). Το 2005 πραγματοποίησε έρευνα στα Αρχεία της Assistance Publique-Hopitaux de Paris (AP-HP). Πριν αναχωρήσει για σπουδές στις ΗΠΑ, εργάστηκε στο γραφείο του καθηγητή Κυπριανού Μπίρη (1965-1969) και, αφότου επέστρεψε στην Ελλάδα, στο Γραφείο Δοξιάδη ως υπεύθυνος αρχιτεκτονικών μελετών (1974-1976). Το 1978 ίδρυσε με συναδέλφους του ιδιωτικό γραφείο και ασχολήθηκε με την εκπόνηση αρχιτεκτονικών μελετών και διαγωνισμών, κυρίως ειδικών κτιρίων (σχολεία, νοσοκομεία κ.ά.). Το γραφείο λειτούργησε μέχρι το 2008. Έχει γράψει και δημοσιεύσει δοκίμια, άρθρα και πανεπιστημιακά συγγράμματα (Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο) για θέματα που αφορούν, μεταξύ άλλων, την αρχιτεκτονική κτιρίων υγείας, νοσοκομείων και σχολείων. Από το 2007 ζει μόνιμα και εργάζεται στο Ελσίνκι.

Ο Τάσος Μπίρης γεννήθηκε τον Ιούνιο του 1942 στην Αθήνα. Μεγάλωσε σε περιβάλλον αρχιτεκτόνων. Ο πατέρας του Κυπριανός Μπίρης, αρχιτέκτονας και Καθηγητής της Ανώτατης Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, και ο θείος του Κώστας Μπίρης, επίσης αρχιτέκτονας-πολεοδόμος και γνωστός μελετητής της αρχιτεκτονικής ιστορίας της Αθήνας, οδήγησαν τα πρώτα του βήματα προς την κατεύθυνση της αρχιτεκτονικής. Σπούδασε στη Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, από την οποία αποφοίτησε το 1966. Τον ίδιο χρόνο δέχτηκε πρόταση του καθηγητή Ιωάννη Δεσποτόπουλου, του οποίου ήταν μαθητής, να υπηρετήσει στην έδρα «Γενικής Κτιριολογίας και Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων» της ίδιας σχολής, ως μέλος του διδακτικού προσωπικού. Δίδαξε στον Τομέα Ι (του οποίου υπήρξε πρώτος διευθυντής προερχόμενος από τη νεότερη γενιά διδασκόντων που εκλέχθηκαν με το Π.Δ. 123) ως Καθηγητής στην περιοχή των αρχιτεκτονικών Συνθέσεων. Κατά την περίπου 40 χρόνων δράση του εκεί διαμόρφωσε και διατύπωσε δημοσίως προσωπικές του θέσεις για το μάθημα των Συνθέσεων (ορισμός εκπαιδευτικού αντικειμένου, θεματολογίας, μεθόδων διδασκαλίας των Συνθέσεων κ.ά). Πολλές από τις απόψεις του αυτές παρουσιάζονται στο πρώτο του βιβλίο "Αρχιτεκτονικής Σημάδια και Διδάγματα. Στο ίχνος της Συνθετικής Δομής" το οποίο δίδεται ως εκπαιδευτικό σύγγραμμα στους σπουδαστές και τις σπουδάστριες των μεγαλύτερων εξαμήνων. Κεντρικά θέματα αυτής της έρευνας του, αλλά και της διδασκαλίας του, αποτέλεσαν έννοιες όπως η «Κεντρική Ιδέα», η «Συνθετική Δομή σε συνάρτηση με τη Μορφή», οι «Αντίρροπες συζυγίες», οι «Αρχέτυπες χωρικές δομές», η σημασία του συσχετισμού θεωρίας και πράξης στο μάθημα των Συνθέσεων κ.ά. Ταυτόχρονα, ο Τάσος Μπίρης δίδαξε ως προσκεκλημένος (άμισθος με δική του επιθυμία) καθηγητής στο νεοσύστατο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΔΠΘ στη Ξάνθη για έξι συνεχή έτη. Κατά το διάστημα αυτό οργάνωσε τις βασικές κατευθύνσεις του μαθήματος των αρχιτεκτονικών Συνθέσεων, το οποίο τώρα εμπλουτίζουν με δικές τους ιδέες νεότεροι εκλεγμένοι διδάσκοντες του Τμήματος. Εξάλλου, υπήρξε εταίρος σε συνεργασία με τον αδελφό του Δημήτρη Μπίρη (αρχιτέκτονα και Επίκουρο Καθηγητή της ίδιας Σχολής, ο οποίος χάθηκε αδόκητα το 2002) του Αρχιτεκτονικού Γραφείου Καθηγητού Κυπριανού Μπίρη και συνεργατών. Στο πλαίσιο αυτής της ομάδας έχει εκπονήσει μελέτες ιδιωτικών και -κυρίως-δημοσίων κτηρίων. Από αυτά τα περισσότερα έχουν υλοποιηθεί και παρουσιάζονται στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία. Η κύρια δράση του στο χώρο της αρχιτεκτονικής εφαρμογής εξακολουθεί να πραγματοποιείται μέσω συμμετοχών και βραβεύσεων σε σημαντικούς πανελλήνιους και διεθνείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς (π.χ., Β' βραβείο Διεθνούς Διαγωνισμού για το «Νέο Μουσείο Ακρόπολης», Α' βραβείο Πανελλήνιου Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για το «Νέο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης» και Α' βραβείο Πανελλήνιου Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για το «Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Ηρακλείου Κρήτης» κ.ά.). Έχει συγγράψει σειρά άρθρων για θέματα αρχιτεκτονικής σε ελληνικά και ξένα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες και έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Επίσης, έχει συγγράψει τρία βιβλία και έχει συμμετάσχει σε ένα συλλογικό τόμο με γενικό αντικείμενο την αρχιτεκτονική. Είναι παντρεμένος με την αρχιτέκτονα και Λέκτορα της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, Σοφία Τσιράκη, επίσης μόνιμο μέλος της ίδιας αρχιτεκτονικής ομάδας. Μετά την αποχώρηση του από τη Σχολή Αρχιτεκτόνων το 2009, ο Τάσος Μπίρης συνεχίζει τη δράση του ως ομότιμος Καθηγητής και παράλληλα ως δρων αρχιτέκτων.

Ο Αλέξανδρος Ν. Τομπάζης γεννήθηκε στις Ινδίες στις 10 Απριλίου 1939. Σπουδές: Απόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Αρχιτεκτόνων Ε.Μ.Π. το 1962, αρίστευσε και τιμήθηκε με το βραβείο Θωμαΐδιο και Χρυσοβέργειο. Επαγγελματική Δραστηριότητα: -1963-65 Επιμελητής Ε.Μ.Π. στην έδρα Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων. -1964-66 Θεωρητικές μελέτες και έρευνα σαν επιστημονικός βοηθός του Κ. Α. Δοξιάδη. -1964-67 Συνεργάστηκε με την αρχιτέκτονα Θ. Σαρτζετάκη. -1963- Ιδρυσε το Γραφείο Μελετών Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη. Κριτής, Επιτροπές: -Έχει λάβει μέρος σαν κριτής σε πολλούς διεθνείς και πανελλήνιους διαγωνισμούς. -Μέλος διαφόρων επιτροπών ειδικών σε θέματα εναλλακτικών πηγών ενέργειας και βιοκλιματικού αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. -1994-96 Επισκέπτης εξεταστής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου του Δουβλίνου. -1997-99 2003- Επισκέπτης εξεταστής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Strathclyde, Γλασκώβη. Επισκέπτης εξεταστής στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου του Δουβλίνου. Διαλέξεις, Συνέδρια: -Έχει δώσει διαλέξεις στην Ελλάδα και σε περισσότερα από 24 κράτη στο εξωτερικό. Είναι Μέλος: -Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ) -Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ) -Συνδέσμου Ελληνικών Γραφείων Μελετών (ΣΕΓΜ) -International Solar Energy Society (ISES) -American Solar Energy Society (ASES) -Ελληνικής Εταιρείας Ηλιακής Ενέργειας (ΕΛΕΤΗΛΕΝ) -Passive and Low Energy Architecture (PLEA) (Life Fellow) -Αμερικανικού Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (ΑΙΑ) (Honorary Fellow) -Διοικητικού Συμβουλίου Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής (ΕΙΑ) -Ελληνικής Αρχιτεκτονικής Εταιρείας Διαγωνισμοί: Έχει τιμηθεί σε περισσότερους από 95 πανελλήνιους ή διαγωνισμούς με πρόσκληση και σε 15 διεθνείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Διακρίσεις: -1991 Εκλέχθηκε Επίτιμο Μέλος του Αμερικανικού Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (ΑΙΑ). -1994 Τιμήθηκε με το Ελληνικό Ευρωπαϊκό Βραβείο EUROSOLAR 1994. -1995 Το Ηλιακό Χωριό 3 βραβεύθηκε με το βραβείο HABITAT II. -1996 Τιμήθηκε με το χρυσό μετάλλιο του τομέα της Παθητικής Ηλιακής Αρχιτεκτονικής στο 4ο Συνέδριο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, Denver, Η.Π.Α. -1997 Βραβείο "Επαγγελματικής Σταδιοδρομίας Μελετητή" από τον Σύνδεσμο Ελληνικών Γραφείων Μελετών (ΣΕΓΜ) -1998 Βραβείο PLEA (Passive and Low Energy Architecture) Εκθέσεις, Δημοσιεύσεις: Έχει δημοσιεύσει άρθρα και έχουν δημοσιευθεί αναφορές στο έργο του σε πολλά βιβλία και περιοδικά τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό. -1991 Κλήθηκε μαζί με τους Δ. και Σ. Αντωνακάκη και Ν. Βαλσαμάκη να αντιπροσωπεύσει την Ελλάδα στη Μπιεννάλε της Βενετίας. -1993 Εκδοση μονογραφίας για τα 30 χρόνια αρχιτεκτονικού έργου του γραφείου (Θέματα Χώρου και Τεχνών 24/1993) και παράλληλα αναδρομική έκθεση στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών. -1999 Προσωπική έκθεση ζωγραφικής στη Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Αθήνα -2002 Mονογραφία "Tombazis and Associates Architects. Less is Beautiful" της L' Arca Edizioni. -2003 Ντοκιμαντέρ για το έργο του γραφείου "Το παιχνίδι της Αρχιτεκτονικής" για την εκπομπή Παρασκήνιο της ΝΕΤ.

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης (γ. 1938) είναι αρχιτέκτονας (ΕΜΠ, 1962), μετά το 1975 καθηγητής πολεοδομίας και σήμερα ομότιμος καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ. Εργάστηκε σε διάφορα γραφεία εκπονώντας αρχιτεκτονικές και πολεοδομικές μελέτες (1964-1995) και διακρίθηκε σε διαγωνισμούς. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και κριτικές βιβλίων για την ελληνική παραδοσιακή και σύγχρονη αρχιτεκτονική, την πολεοδομία και την εκπαίδευση των αρχιτεκτόνων. Έχει γράψει δεκαπέντε βιβλία: "Νεοελληνική αρχιτεκτονική" (1984), "Για την ελληνική πόλη" (1990), "Είκοσι θέσεις για την πολεοδομία" (1990), "Το σκυρόδεμα στην ελληνική αρχιτεκτονική του εικοστού αιώνα" (1992), "Μεσογειακά σπίτια: Ελλάδα" (1994), "Λύσανδρος Καυταντζόγλου" (1995), "Πέντε δοκίμια για τον Κωνσταντινίδη" (1997), "Διακοσμητικές τέχνες" (1998), "Μοντέρνα αρχιτεκτονική στην Ελλάδα" (2001), "Προάστια και εξοχές της Αθήνας του '30" (2006), "Αρχιτεκτονικές μεταμορφώσεις" (2006), "Νεοκλασικές πόλεις στην Ελλάδα" (2007), "Οικοδομικό τετράγωνο 19 (2009), "Εφήμερη και αιώνια Αθήνα" (2009), "Δημήτρης Πικιώνης" (2009). Έχει επιμεληθεί αφιερώματα και μονογραφίες αρχιτεκτόνων, καθώς και τους έξι πρώτους τόμους της σειράς "Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική" (1980-1988).

Ο Μέμος Φιλιππίδης είναι αρχιτέκτονας, γιος του ομότιμου καθηγητή του ΕΜΠ Δημήτρη Φιλιππίδη. Παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές αρχιτεκτονικής θεωρίας στις Η.Π.Α., στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ. Σήμερα διατηρεί αρχιτεκτονικό γραφείο μαζί με τη γυναίκα του, Μαρίτα Νικολούτσου (M + M Architects). Αρθρογραφεί τακτικά για θέματα αρχιτεκτονικής και αισθητικής στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο, και συνεργάζεται με το πρόγραμμα "Megaron Plus" του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, για τη μετάκληση διάσημων αρχιτεκτόνων από όλο τον κόσμο για διαλέξεις στην Ελλάδα.

Ο Δημήτρης Φατούρος (30 Αυγούστου 1928- 7 Νοεμβρίου 2020) γεννήθηκε στην Αθήνα. Αρχιτέκτων Ε.Μ.Π. 1952. Επιμελητής Ε.Μ.Π., στον Δ. Πικιώνη και στον Ν. Χατζηκυριάκο-Γκίκα, 1953-59. Καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.) 1959-1996. Πρύτανης του Α.Π.Θ. 1983-1988. Ομότιμος καθηγητής στο Α.Π.Θ. από το 1996. Επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Πατρών 2014. Visiting Fellow στο Πανεπιστήμιο Yale 1966-67, είχε διδάξει και είχε δώσει διαλέξεις σε πολλά Πανεπιστήμια της Ευρώπης, των Η.Π.Α και αλλού. Εκλεγμένος πρόεδρος Πανελληνίου Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ), 1973 και 1974. Υπουργός Παιδείας 1993-94 και Πρόεδρος σε διάφορες περιόδους σε Επιστημονικά Κέντρα και Οργανισμούς. Είχε βραβευθεί σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, είχε μελετήσει πολλά δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, που έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικές και ξένες εκδόσεις και έχουν παρουσιαστεί σε ελληνικές και διεθνείς Εκθέσεις. Ατομική Έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη, 2009. Έχει πολλές δημοσιεύσεις σε ελληνικά και ξένα περιοδικά και άλλες εκδόσεις. Το έργο του έχει παρουσιαστεί σε πολλές εκδόσεις.