Οι απέναντι

Ο Άγγελος Δεληβοριάς γεννήθηκε το 1937 στην Αθήνα. Σπούδασε αρχαιολογία και ιστορία (1956) στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο των Αθηνών. Ξεκίνησε τις μεταπτυχιακές του σπουδές το 1964 στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ/Μπραϊσγκάου και το 1965, έπειτα από επιτυχή διαγωνισμό, διορίστηκε στην Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία. Υπηρέτησε αρχικά στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας υπό την καθοδήγηση του Χρήστου και της Σέμνης Καρούζου και αργότερα ως επιμελητής στις Εφορείες Αρχαιοτήτων Αχαΐας και Αρκαδίας-Λακωνίας. Το 1969, με υποτροφία της Alexander von Humboldt Stiftung, άρχισε τη μελέτη της διδακτορικής του διατριβής στο Πανεπιστήμιο του Τύμπινγκεν, την οποία και ολοκλήρωσε το 1972. Κατά το διάστημα 1972-1973 συνέχισε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης και στην Ecole Pratique des Hautes Etudes. Από το 1973 έως και το 2014, για 41 χρόνια, διηύθηνε το Μουσείο Μπενάκη, τη ριζική ανάπλαση του οποίου ανέλαβε και ολοκλήρωσε τον Ιούνιο του 2000. Για την οργάνωση των νέων εκθεσιακών χώρων έτυχε διεθνούς αναγνωρίσεως και τιμήθηκε με το χρυσό μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών. Το 1992 εξελέγη καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και από το 1998 έως το 2003 διετέλεσε διευθυντής προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών στο ίδιο Τμήμα. Το 2005 αποχώρησε από το Πανεπιστήμιο ως ομότιμος. Άρθρα και εργασίες του έχουν δημοσιευθεί σε πολλές ελληνικές και διεθνείς εκδόσεις. Έφυγε από τη ζωή στις 24 Απριλίου 2018, σε ηλικία 81 ετών.

Ο Γιώργος Βέλτσος γεννήθηκε στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1944. Σπούδασε νομικά και κοινωνιολογία στο Παρίσι. Από τη μεταπολίτευση διδάσκει θεωρία της επικοινωνίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Έγραψε δοκίμιο, θέατρο και ποίηση. Θεατρικά έργα του έχουν ανέβει από τον Μιχαήλ Μαρμαρινό και τη Ρούλα Πατεράκη. Από το 1975 συνεργάζεται με την εφημερίδα "Τα Νέα".

Η Σόνια Ζαχαράτου είναι δημοσιογράφος, ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Έχει γράψει μυθιστορήματα, ποίηση και θεατρικά. Έχει συνεργαστεί με περιοδικά με ειδικότητά της, κεντρικές συνεντεύξεις και θέματα. Υπήρξε διευθύντρια στα περιοδικά "ΕΙΝΑΙ" και "7 Μέρες TV". Στο παρελθόν παρουσίασε τηλεοπτικές εκπομπές στην ΕΡΤ, μεταξύ των οποίων και την πολιτιστική εκπομπή "Οι τέχνες είναι 7". Συνεργάζεται με το "ΒΗmagazino". Έχει γράψει τα βιβλία "Η ρόδινη στάχτη" (Εξάντας, 2011), "Τρεις νύχτες του Αυγούστου (και μια μέρα)" (Ελληνικά Γράμματα, 2009), "Πανσέληνος παρά κάτι" (Αστάρτη, 1989) κ.ά. Μοιράστηκε το Β΄ βραβείο διηγήματος για την ελληνική γλώσσα στον διεθνή διαγωνισμό που οργάνωσε η Asociaciοn Cultural Helenica "Nostos" στην Αργεντινή.

Ο Δημήτρης Δημητριάδης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1944. Σπούδασε θέατρο και κινηματογράφο στις Βρυξέλλες απ' το 1963 ώς το 1968. Εκεί έγραψε το 1966 το πρώτο θεατρικό του έργο, "Η τιμή της ανταρσίας στην μαύρη αγορά", το οποίο ανέβασε ο Patrice Chereau το 1968 στο Theatre d' Aubervilliers, στο Παρίσι. Το 1978 εκδόθηκε το "Πεθαίνω σαν χώρα", το πρώτο του πεζογράφημα, το 1980 η ποιητική ενότητα "Κατάλογοι 1-4" και το 1983 το θεατρικό του έργο "Η νέα εκκλησία του αίματος". Ακολούθησαν : "Η ανθρωπωδία. Η ανάθεση. Προοίμιο σε μια χιλιετία" (πεζογράφημα), "Κατάλογοι 5-8" (1986-ποιητική ενότητα), "Το ύψωμα" (1990-θεατρικό έργο), "Η άγνωστη αρμονία του άλλου αιώνα" (1992-θεατρικό), "Κατάλογοι 9-Οι ορισμοί" (1994-ποιητική ενότητα), "Η αρχή της ζωής" (1995-θεατρικό έργο, που ανέβηκε την ίδια χρονιά από τον Στέφανο Λαζαρίδη στο Θέατρο του Νότου), "Η ζάλη των ζώων πριν τη σφαγή" (2000 -θεατρικό έργο σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά στο Θέατρο του Νότου), "Λήθη και άλλοι τέσσερις μονόλογοι" (2000 -ο μονόλογος "Λήθη" ανέβηκε το 1998 στο Παρίσι, στο Petit Odeon, από τον J.-C. Bailly, το 2001 στο Theatre de Bobigny από την A. Dimitriadis και το 2002 στο θέατρο Άττις από τον Θ. Τερζόπουλο), "Κατάλογοι 10-12" (2002-ποιητική ενότητα), "Ανθρωπωδία 1" και "Ανθρωπωδία 7" (2002 -Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2003), "Διαδικασίες διακανονισμού διαφορών" (2003 -θεατρικό έργο σε σκηνοθεσία Γιώργου Λάνθιμου που ανέβηκε στον Εξώστη του Θεάτρου του Νότου), κ.ά. Παράλληλα ασχολήθηκε συστηματικά με τη μετάφραση πεζογραφημάτων των Jean Genet, Georges Bataille, Witold Gombrowicz, Maurice Blanchot, Gerard de Nerval, Balzac, Bernard-Marie Koltes, καθώς και τη μετάφραση θεατρικών έργων των Μολιέρου, Ευρυπίδη, J. Genet, G. Courteline, Tennessee Williams, Σαίξπηρ για διάφορα θέατρα. Μετά το 1980 συνεργάστηκε στενά με τις εκδόσεις "Άγρα", που έχουν εκδώσει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του και, πιο πρόσφατα, με τις εκδόσεις "Σαιξπηρικόν" της Θεσσαλονίκης. Το ιστολόγιό του στο διαδίκτυο είναι: http://dimitrisdimitriadis.wordpress.com.

Η Λούλα Αναγνωστάκη (1931-2017, τεκμηρίωση: ΕΒΕ), γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, μικρότερη αδελφή του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη. Εμφανίστηκε στο θέατρο το 1965 με την τριλογία της πόλης ("Η διανυκτέρευση", "Η πόλη", "Η παρέλαση"), που παρουσίασε σε ενιαία παράσταση στο Θέατρο Τέχνης ο Κάρολος Κουν. Το Φεβρουάριο του 1967 ανέβηκε από το Εθνικό Θέατρο το τρίπρακτο έργο της "Η συναναστροφή", σε σκηνοθεσία Λεωνίδα Τριβιζά. Ακολούθησαν: "Αντόνιο ή το Μήνυμα" (1972), "Η νίκη" (1978), "Η κασέτα" (1982), "Ο ήχος του όπλου" (1987), όλα από το Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν. Το 1990 ο θίασος Τζένης Καρέζη - Κώστα Καζάκου παρουσίασε το έργο "Διαμάντια και μπλουζ", σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου. Το 1995 ανέβηκε Το "Ταξίδι μακριά" από το Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Μίμη Κουγιουμτζή. Το 1998 το μονόπρακτο "Ο ουρανός κατακόκκινος" από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Βίκτορα Αρδίττη και το 2003 το έργο "Σ' εσάς που με ακούτε" από τη Νέα Σκηνή, σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή. Τα έργα της παρουσιάστηκαν επίσης από άλλους θιάσους στην Αθήνα και στην επαρχία (ΔΗΠΕΘΕ), καθώς και στο εξωτερικό (Γαλλία, σε σκηνοθεσία Αντουάν Βιτέζ, Ιταλία, Αγγλία, Γερμανία, Κύπρος, Ισπανία, ΗΠΑ, κ.ά.). Δημιουργός μιας ιδιαίτερης γραφής, η Λούλα Αναγνωστάκη αποτύπωσε στα έργα της το εσωτερικό τοπίο του σύγχρονου Έλληνα και τις μεταβολές του υπό την επίδραση της Ιστορίας. Πραγματεύτηκε τα σημαντικότερα θέματα της μεταπολεμικής περιόδου στη χώρα μας, όπως το τραύμα, η ενοχή, η μοναξιά, η ήττα. Παρακολουθώντας την εξέλιξη της νεοελληνικής κοινωνίας και μετά τη μεταπολίτευση, πραγματεύτηκε τον εγκλωβισμό των ανθρώπων και των κοινωνιών, τα αδιέξοδα του σύγχρονου κόσμου, τη μοναξιά, την έλλειψη επικοινωνίας και το αίσθημα ασφυξίας του ατόμου. Βάδισε το δικό της δημιουργικό, μοναχικό δρόμο, επενδύοντας ιδιαίτερα στη μουσική διάσταση του λόγου της, που ενίσχυσε τη δραματικότητα και την εμβέλειά του. Ήταν σύντροφος του συγγραφέα και καθηγητή ψυχιατρικής Γιώργου Χειμωνά (1938-2000) και μητέρα του συγγραφέα Θανάση Χειμωνά. Έφυγε από τη ζωή στην Αθήνα στις 8 Οκτωβρίου 2017 και η κηδεία της στο Α' Νεκροταφείο έγινε δημοσία δαπάνη.

Η Jacqueline de Romilly (1913 - 2010) υπήρξε μια εξέχουσα ελληνίστρια της εποχής μας με διεθνή αναγνώριση. Ανάλωσε τη ζωή της στη μελέτη της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. Καρπός αυτής της αφοσίωσης είναι περισσότερα από είκοσι βιβλία για τα μεγάλα κλασικά κείμενα, το αρχαίο θέατρο και τους τραγικούς, τον Όμηρο και τους σοφιστές, τα προβλήματα της ελληνικής δημοκρατίας, τον ανθρωπισμό στην ελληνική σκέψη και την εξέλιξη του νόμου στα κλασικά κείμενα. Το κύριο όμως αντικείμενο των μελετών της ήταν ο Θουκυδίδης, στον οποίον, εκτός από τη μετάφραση του έργου του, αφιέρωσε πολλές μελέτες, οι οποίες την ανέδειξαν σε διεθνές επίπεδο. Η ζωή της ήταν μια αδιάκοπη σειρά συγγραφής και διδασκαλίας. Ήταν ομότιμη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Σορβόννης και επί σειρά ετών, υπήρξε η πρώτη γυναίκα που δίδαξε στο College de France. Έγινε μέλος της Academie des Inscriptions et Belles Lettres. Επιστέγασμα όλων, η εκλογή της, το 1989, στη Γαλλική Ακαδημία. Η αδιάκοπη προσφορά της στα ελληνικά γράμματα αναγνωρίστηκε με την εκλογή της στην Ακαδημία Αθηνών. Τιμήθηκε με το Βραβείο Ωνάση 1995 και, σε ειδική τελετή, ονομάστηκε δημότης Αθηναίων. Στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1995 με προεδρικό διάταγμα η Jacqueline de Romilly πολιτογραφήθηκε Ελληνίδα. Πέθανε στις 19 Δεκεμβρίου 2010, σε ηλικία 97 ετών. Η Ελέν Καρέρ ντ' Ενκός, ισόβια γραμματέας της Γαλλικής Ακαδημίας, δήλωσε για το θάνατό της: "Είναι μια μεγάλη απώλεια για τη χώρα μας. Ήταν μια γυναίκα που αφιέρωσε όλη τη ζωή της στην ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό πολιτισμό γιατί θεωρούσε ότι ήταν μια εκπαίδευση στην κατανόηση της ελευθερίας του ατόμου, στην προσήλωση στη δημοκρατία". Επίσης, ο πρωθυπουργός κ. Γιώργος Παπανδρέου έκανε την εξής δήλωση: "Η Jacqueline de Romilly αγάπησε την Ελλάδα. Η προσφορά της στον Ελληνισμό αλλά και στην παγκόσμια διανόηση ήταν μεγάλη. Με τη μελέτη, την ακούραστη έρευνα, τη συγγραφή και διδασκαλία της ιστορίας του κλασικού μας πολιτισμού και ιδιαιτέρως της ελληνικής γλώσσας τίμησε την ελληνική σκέψη. [...] Η απώλεια της είναι μεγάλη για την πατρίδα μας όπως και για την Γαλλία, όπου επίσης ήταν Ακαδημαϊκός."

Η Βάνα Ξένου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1949. Σπούδασε ζωγραφική και σκηνογραφία στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα (1968-1973).

Ο Εντγκάρ Μορέν (Edgar Morin), Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας (CNRS) της Γαλλίας, γεννήθηκε το 1921 στο Παρίσι από γονείς που ανήκαν στην εβραϊκή μεσογειακή διασπορά και είχαν ζήσει πολλά χρόνια στη Θεσσαλονίκη. Λίγο πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα και έλαβε ενεργό μέρος στην Αντίσταση. Αργότερα (1951) διαγράφηκε από το Γαλλικό Κ.Κ. και έγινε ένας διεισδυτικός και οξύς κριτικός του σταλινικού ολοκληρωτισμού. Αφιερώθηκε έκτοτε στην επιστημονική και τη συγγραφική εργασία του, παραμένοντας πολιτικά αυτόνομος στο χώρο της ριζοσπαστικής αριστεράς, δίνοντας πάντα το παρόν με την κριτική του στάση απέναντι στα "μεγάλα γεγονότα" του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα. Το 1957 ίδρυσε μαζί με τον Κώστα Αξελό και άλλους το περιοδικό "Arguments". Έχουν κυκλοφορήσει στην ελληνική γλώσσα τα ακόλουθα έργα του Εντγκάρ Μορέν: "Οι σταρ" (Παϊρίδης, χ.χ.), "Αφήνοντας τον εικοστό αιώνα" (Ροές, 1987), "Να σκεφτούμε την Ευρώπη" (Εξάντας, 1991), "Γη-πατρίδα" (Οδυσσέας, 1993), "Έρωτας-ποίηση-σοφία" (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 1997), "Μια πολιτική πολιτισμού" (Νέα Σύνορα, 1998), "Κοινωνιολογία" (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 1998), "Τα δαιμόνιά μου" (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 1999), "Το καλοφτιαγμένο κεφάλι" (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2000), "Η ανθρώπινη φύση: το χαμένο παράδειγμα" (Εναλλακτικές εκδόσεις, 2000), "Η Μέθοδος: 3. Η γνώση της γνώσης" (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2001). Άλλα έργα του: "L' homme et la mort" (1951), "Autocritique" (1959), "L' esprit du temps" (1962-1976), "Le vif du sujet" (1969), "La methode 5 τόμοι" (1977-1991) κ.λπ.

Ο Μανόλης Κορρές γεννήθηκε στην Αθήνα το 1948. Είναι Δρ. Μηχανικός του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου με Ph.D. honoris causa από το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Είναι μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού συμβουλίου, της Επιτροπής Συντήρησεως Μνημείων Ακρόπολεως και άλλων επιστημονικών επιτροπών του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Συμμετείχε στα έργα της Ακροπόλεως (1975, 1983-1999), στα έργα του Διονυσιακού Θεάτρου (1981-1982), στη μελέτη και αποκατάσταση δύο αρχαίων ναών στη Νάξο (Πανεπιστήμιον Αθηνών - TUMunchen, 1976 κ.ε), του Κάστρου του Πυθίου στον Έβρο (1974 κ.ε.), του ναού του Απόλλωνος στη Μητρόπολη παρά την Καρδίτσα (1999 κ.ε.). Το Νοέμβριο του 2013 βραβεύτηκε με το "Διεθνές Βραβείο Feltrinelli" για τη συνολική του προσφορά στον τομέα της Αρχαιολογίας και των Αναστηλώσεων.

Ο Λευτέρης Βογιατζής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1945. Σπούδασε αγγλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, παρακολούθησε για δύο χρόνια το Ράινχαρτ Σεμινάρ στη Βιέννη και αποφοίτησε από τη δραματική σχολή του Κ. Μιχαηλίδη στην Αθήνα. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο θέατρο, ως ηθοποιός, το 1973 στον "Κυριακάτικο περίπατο", σε σκηνοθεσία Γιώργου Μιχαηλίδη. Ακολούθησαν συνεργασίες του με τον Σπύρο Ευαγγελάτο και αργότερα με την Ελεύθερη Σκηνή και με την Έλλη Λαμπέτη. Τα χρόνια αυτά έπαιξε πολλούς ρόλους κυρίως του κλασικού ρεπερτορίου, όπως του Άλφρεντ, στις "Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης" του Έντεν Φον Χόρβατ, της Λυσιστράτης στη "Λυσιστράτη" του Αριστοφάνη, του Ευριπίδη στους "Βατράχους" του Αριστοφάνη, του Ταρτούφου στον "Ταρτούφο" του Μολιέρου, κ.ά. Το 1981 ίδρυσε την Εταιρεία Θεάτρου "Η Σκηνή" σε συνεργασία με έξι ακόμα ηθοποιούς. Από το 1982 έως το 1987, σκηνοθέτησε και έπαιξε στα έργα "Η σπασμένη στάμνα" του Χ. Φον Κλάιστ (σε συσκηνοθεσία με τον Βασίλη Παπαβασιλείου), "Οι αγροίκοι" του Κάρλο Γκολντόνι, "Συμφορά από το πολύ μυαλό" του Α. Γκριμπογέντοφ, "Σε φιλώ στη μούρη..." του Γ. Διαλεγμένου (βραβείο σκηνοθεσίας Καρόλου Κουν). Το 1988 ιδρύει τη "Νέα Σκηνή", όπου με τη συμμετοχή νέων ηθοποιών, σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί σε πολλές παραστάσεις που καλύπτουν το τρίπτυχο κλασικό έργο, σύγχρονο έργο αιχμής, νεοελληνικό έργο, αρχίζοντας με τον "Θείο Βάνια" του Τσέχωφ (Βάνιας), το 1989, και το "Ρίττερ, Ντένε, Φος" του Τ. Μπέρνχαρντ (Φος), το 1991, για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Παράλληλα, το 1989 ιδρύει το Εργαστήρι Αρχαίου Δράματος από όπου το 1991 αποφοιτούν δώδεκα μαθητές του, ύστερα από τριετή εντατική φοίτηση, με τους οποίους σκηνοθετεί την "Αντιγόνη" του Σοφοκλή, το 1992, και στη συνέχεια τον "Κατζούρμπο" του Γ. Χορτάτση. Επιστρέφοντας στους επαγγελματίες ηθοποιούς, το 1995, ανεβάζει το σατιρικό "Με δύναμη από την Κηφισιά" των Δημήτρη Κεχαΐδη-Ελένης Χαβιαρά. Ακολουθούν οι παραστάσεις: "Μισάνθρωπος" του Μολιέρου, 1996, "Ελένη", του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία του Γ. Χουβαρδά (ο ΛΒ στο ρόλο του Μενέλαου), "Η νύχτα της κουκουβάγιας" του Γιώργου Διαλεγμένου, 1998 (βραβείο σκηνοθεσίας "Φώτος Πολίτης", βραβείο Καρόλου Κουν, βραβείο Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών Κριτικών), "Πέρσες" του Αισχύλου, 1999, για το Εθνικό Θέατρο, "Τέφρα και σκιά" του Χάρολντ Πίντερ, 2000, "Καθαροί πια" της Σάρα Κέην, 2001 (για πρώτη φορά στην Ελλάδα), "Σ' εσάς που με ακούτε" της Λούλας Αναγνωστάκη, 2003, "Crave" ("Λαχταρώ") της Σάρα Κέην, 2003, "Το σχολείο των γυναικών" του Μολιέρου, 2004, "Bella Venezia" του Γιώργου Διαλεγμένου, 2005 (βραβείο Κάρολου Κουν, βραβείο Ένωσης Κριτικών Θεάτρου και Μουσικής), "Αντιγόνη" του Σοφοκλή, 2006-2007 για το Φεστιβάλ Επιδαύρου, "Ήμερη" του Φ. Ντοστογιέφσκι, 2007, μαζί με τον Γ. Σκεύα, κ.ά. Σχεδόν όλες οι παραστάσεις του γνώρισαν επιτυχία, κατακτώντας ένα κοινό πιστό και αφοσιωμένο στην ποιότητα της δουλειάς του ("Δεν ξέρω να ανεβάζω έργα, ξέρω να τα ψάχνω, γι' αυτό δεν έχω ανεβάσει πάρα πολλά", έλεγε σε ένα χαρακτηριστικό του απόφθεγμα ο ίδιος). Στον κινηματογράφο έλαβε μέρος σε μικρό αριθμό ταινιών ελλήνων σκηνοθετών: "Περιπλάνηση" του Χρ. Χριστοφή (1979), "Ανατολική περιφέρεια" του Β. Βαφέα (1979), "Μια θέση στο παράθυρο" της Μαρίας Νικολακοπούλου (μ. μήκους, 1981), "Ακροπόλ" του Π. Βούλγαρη (1995), "Γυμνά χέρια" του Γ. Σκεύα (ντοκιμαντέρ, 2012), κυρίως, όμως, σε ταινίες του Νίκου Παναγιωτόπουλου με τον οποίο τον συνέδεε ιδιαίτερη φιλία ("Μελόδραμα;", 1980, "Βαριετέ", 1985, "Η γυναίκα που έβλεπε τα όνειρα", 1989, "Ονειρεύομαι τους φίλους μου", 1993, βραβείο α' ανδρικού ρόλου στο Φεστιβάλ Σαν Ρέμο, "Beautiful People", 2000, "Αθήνα-Κωνσταντινούπολη", 2008, "Τα οπωροφόρα της Αθήνας", 2010). Έχασε τη μάχη με τον καρκίνο στην Αθήνα, τη Μ. Πέμπτη 2 Μαΐου 2013, σε ηλικία 68 ετών. Η κηδεία του έγινε την Τετάρτη 8 Μαΐου στο Α' Νεκροταφείο. Την ίδια μέρα, η σορός του εκτέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα στο θέατρο της Οδού Κυκλάδων, από τις 12 το μεσημέρι έως τις 4 το απόγευμα, σύμφωνα με την τελευταία του επιθυμία.

Ο Μιχάλης Κακογιάννης (1921-2011) γιος της Αγγελικής και του Παναγιώτη Κακογιάννη, γεννήθηκε στη Λεμεσό της Κύπρου. Σπούδασε νομική, δραματικές τέχνες και σκηνοθεσία στο Λονδίνο. Σχεδόν ολόκληρο το διάστημα που βρισκόταν στο Λονδίνο, εργάστηκε στην ελληνική υπηρεσία του BBC, στην αρχή ως μεταφραστής και εκφωνητής, και αργότερα, σε ηλικία μόλις 22 χρόνων, ανέλαβε τη διεύθυνση της "Κυπριακής Ώρας". Το 1947, ξεκίνησε την καριέρα του στο Θέατρο της Αγγλίας ως ηθοποιός, γρήγορα όμως τον κέρδισε η σκηνοθεσία και το 1953 ήρθε στην Ελλάδα. Το 1954, με την κινηματογραφική ταινία "Κυριακάτικο Ξύπνημα", ο Μιχάλης Κακογιάννης έκανε την αρχή της διεθνούς σκηνοθετικής του καριέρας. Η "Στέλλα", το "Κορίτσι με τα μαύρα", το "Τελευταίο ψέμα" η τριλογία του: "Ηλέκτρα", "Τρωάδες" και "Ιφιγένεια" και ο "Ζορμπάς" είναι μερικές μόνο από τις ταινίες του που διαγωνίστηκαν και προβλήθηκαν στα εγκυρότερα φεστιβάλ παγκοσμίως και απέσπασαν πολλά βραβεία και τιμητικές διακρίσεις. Στις ταινίες του συνεργάστηκε με μεγάλους Έλληνες ηθοποιούς, αλλά και με γνωστούς και καταξιωμένους ηθοποιούς της Αμερικής και της Ευρώπης. Πέρα από τη σκηνοθεσία στον κινηματογράφο, σε εγχώριες αλλά και διεθνείς συμπαραγωγές, ο Μιχάλης Κακογιάννης είχε επίσης σκηνοθετήσει πολλές θεατρικές παραστάσεις και παραστάσεις όπερας στην Ελλάδα, τις Η.Π.Α., τη Γαλλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Είχε, επίσης, γράψει και έχουν εκδοθεί σενάρια και μεταφράσεις κινηματογραφικών και θεατρικών έργων, ενώ είχε γράψει και στίχους γνωστών ελληνικών τραγουδιών. Έργο του Μιχάλη Κακογιάννη είναι και ο νυχτερινός φωτισμός των μνημείων της Ακροπόλεως, τον οποίο εκείνος πρώτος οραματίσθηκε και για την επίτευξη του οποίου ίδρυσε το σύλλογο "Οι Φίλοι της Αθήνας", εξασφαλίζοντας τις υπηρεσίες του διάσημου Γάλλου φωτιστή Pierre Bideau και αναλαμβάνοντας τη χρηματοδότηση όλων των απαραίτητων μελετών. Το 2004, ο Μιχάλης Κακογιάννης συνέστησε το κοινωφελές ίδρυμα με την επωνυμία "Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης" με σκοπό τη μελέτη, υποστήριξη και διάδοση των τεχνών του θεάτρου και του κινηματογράφου, καθώς και την καταγραφή και διαφύλαξη των δημιουργημάτων των τεχνών αυτών, ενώ το φθινόπωρο του 2009 ξεκίνησε η λειτουργία του Πολιτιστικού Κέντρου του Ιδρύματος που βρίσκεται στην οδό Πειραιώς 206, στον Ταύρο. Για την προσφορά και το έργο του, ο Μιχάλης Κακογιάννης είχε τιμηθεί με πολλές διακρίσεις στην Ελλάδα, την Κύπρο και το εξωτερικό. Είχε τιμηθεί με τον Ταξιάρχη του Χρυσού Φοίνικα (Ελλάδα), τον Ταξιάρχη των Γραμμάτων και Τεχνών (Γαλλία), τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Μακαρίου του Γ' (Κύπρος) και το Special Grand Prix of the Americas (Μόντρεαλ). Είχε βραβευτεί από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά του στο έθνος, από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για το συνολικό έργο του, για έργο ζωής στα Ιεροσόλυμα, για έργο ζωής από το American Hellenic Institute στην Ουάσιγκτον και στο Κάιρο. Είχε ανακηρυχθεί Επίτιμος Δημότης στη Λεμεσό, στο Montpellier (Γαλλία) και στο Ντάλας (Τέξας, Η.Π.Α.) και είχε αναγορευθεί Διδάκτωρ Τεχνών στο Columbia College (Σικάγο, Η.Π.Α.), Επίτιμος Διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Πανεπιστήμιο Κύπρου καθώς και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Έφυγε από τη ζωή στις 25 Ιουλίου 2011, σε ηλικία 90 ετών.

Ο Βίκτωρ Σαριγιαννίδης ή Σαρηγιαννίδης (1929-2013) ήταν ποντιακής καταγωγής Ρώσος αρχαιολόγος. Γεννήθηκε στην Τασκένδη του Ουζμπεκιστάν. Γονείς του ήταν οι ποντιακής καταγωγής Έλληνες Ιωάννης και Αθηνά Σαριγιαννίδη, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στο Ουζμπεκιστάν από τη Γιάλτα. Σπούδασε στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Τασκένδης, απ' όπου αποφοίτησε το 1952 και το 1961 πήρε το master του στην Αρχαιολογία της Εγγύς και Μέσης Ανατολής από το Ινστιτούτο Αρχαιολογίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, στη Μόσχα. Το 1975 αναγορεύθηκε σε διδάκτορα της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών (θέμα διατριβής: "Το Αφγανιστάν στην Εποχή του Χαλκού και την Εποχή του Σιδήρου"), στο Ινστιτούτο Αρχαιολογίας της οποίας εργάστηκε ως το τέλος της ζωής του. Κέρδισε τη διεθνή αναγνώριση για το ανασκαφικό έργο του στο Τουρκμενιστάν και ιδίως στο Αφγανιστάν, όπου ανακάλυψε την αρχαία νεκρόπολη και τον θησαυρό του Τίλια Τεπέ. Πέθανε στη Μόσχα σε ηλικία 84 ετών, στις 22 Δεκεμβρίου 2013. (Πηγή: Wikipedia)

Ο Γιώργος Μιχαηλίδης γεννήθηκε στη Νέα Ιωνία Αττικής το 1938. Σπούδασε αρχιτεκτονική αλλά δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του και στράφηκε στο θέατρο. Απόφοιτος της Σχολής του Εθνικού Θεάτρου, δημιούργησε το Θέατρο Νέας Ιωνίας το 1965, το πρώτο περιφερειακό θέατρο στην Ελλάδα, το οποίο λειτούργησε για δύο χρόνια. Το 1972 δημιούργησε το Ανοιχτό Θέατρο στην Κυψέλη -έως τη διακοπή του το 1975- και εξέδωσε το περιοδικό "Ανοιχτό Θέατρο". Το 1984 άρχισε η λειτουργία του δεύτερου Ανοιχτού Θεάτρου όπου ανέβασε έργα όλων των σημαντικών θεατρικών συγγραφέων, Ελλήνων και ξένων. Σκηνοθέτησε σειρές για την τηλεόραση σε δικά του σενάρια, όπως "Συμβολαιογράφος", Άθλιοι των Αθηνών", κ.ά. Επίσης ασχολήθηκε με τη συγγραφή μυθιστορημάτων. Έφυγε από τη ζωή στις 22 Οκτωβρίου 2018, σε ηλικία 80 ετών. (φωτογραφία: Τάκης Διαμαντόπουλος)

Γεννημένος το 1936, στον Πειραιά, ο Γιάννης Κουνέλλης εγκαταστάθηκε στη Ρώμη όπου σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών, και ήδη στη δεκαετία του '60 εμφανίστηκε ως ένας από τους πρωτεργάτες του κινήματος Arte Povera στην Ιταλία. Χρησιμοποιώντας υλικά όπως σίδερο, κάρβουνο, φωτιά, ξύλο, πέτρα κ.ά. ανέδειξε μέσα από τις επίτοιχες κατασκευές και εγκαταστάσεις του την πρωτογενή ποιητική φύση των πραγμάτων και το πολιτικό-πολιτισμικό τους βάθος. Από την πρώτη έκθεση στη Ρώμη το 1960, η "πλεύση" του Κουνέλλη είναι συνεχής, επισκέπτεται με μια αδιάκοπη διαδοχή τα μικρά αγκυροβόλια και τα μεγάλα "λιμάνια" της τέχνης των πιο σημαντικών πόλεων στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο: από τη Ρώμη στο Βερολίνο, από τη Νάπολη στο Παρίσι, από τη Γένοβα στο Ρότερνταμ, από την Κολωνία στη Νέα Υόρκη, από το Μόναχο στο Λονδίνο, από το Σικάγο στη Ναγκόγια, από το Μόντρεαλ στη Βαρκελώνη, από το Λος Άντζελες στην Πράγα, από τη Μόσχα στην Αθήνα. Τα κεφάλαια αυτής της "Λιμναίας Οδύσσειας" -όπως την ονόμασε ο ίδιος στο βιβλίο του- στη "θάλασσα" της σύγχρονης τέχνης, έχουν τίτλους όπως "Καρβουνιέρα", 1967, "Άλογα", 1969, "Φωτιές", 1969, "Απόλλων", 1973, "Τραγωδία των πολιτών", 1974, "Όπερα Beuys", Ντίσελντορφ 1988, "Άλμπατρος", Βερολίνο 1991, "Mauser, του H. Muller (σκηνικά)", Βερολίνο, 1992, "M/S Ιόνιον", Πειραιάς 1994, "Lohengrin, όπερα του Ρ. Βάγκνερ (σκηνικά)", Άμστερνταμ 2002, "Βάκχες, του Θ. Τερζόπουλου (σκηνικά)", Ντίσελντορφ 2002, "Δίχτυ, παπούτσια", Μολφέτα 2003, "Σιδερένια δοκάρια, ξύλο, σακιά, κάρβουνο", Μέγαρο Μουσικής/ΕΜΣΤ, Αθήνα 2004, "Λαβύρινθος με βιβλία, μελάνι", Μιλάνο 2006, "Καρέκλες με σάκους", Βερολίνο 2007, "Παλτό", Μπέργκαμο 2009, κ.ά. Έφυγε από τη ζωή στη Ρώμη όπου ζούσε, στις 16 Φεβρουαρίου 2017, σε ηλικία 81 ετών.

Ο Πέτρος Γ. Θέμελης είναι ομότιμος καθηγητής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Ο Φρανσουά Ζυλιέν γεννήθηκε το 1951. Σπούδασε φιλοσοφία και σινολογία στο Παρίσι, τη Σαγκάη και το Πεκίνο. Χρημάτισε πρόεδρος του Διεθνούς Κολεγίου Φιλοσοφίας (1995-1998) και σήμερα είναι καθηγητής και επικεφαλής του Τμήματος "Γλώσσες και πολιτισμοί της Ανατολικής Ασίας" στο Πανεπιστήμιο Paris VII - Denis Diderot. Με το έργο του, και χάρη στη διπλή ιδιότητα του φιλόσοφου και του σινολόγου, επιχειρεί τη συστηματική αντιπαραβολή ευρωπαϊκής και κινεζικής σκέψης. Από τα πολυάριθμα συγγράματα του αναφέρουμε ενδεικτικά τα: "Proces ou creation: Une introduction a la pensee des lettres chinois" (1985), "Eloge de la fadeur" (1991), "Le detour et l' acces: Strategies du sens en Chine, en Grece" (1995), "Fonder la morale" (1995), "Traite de l'efficacite" (1996), "De l'essence ou du nu" (2001).

Ο Χάουαρντ Ζιν (1922-2010) γεννήθηκε στη Ν. Υόρκη, από γονείς πολωνοεβραίους μετανάστες. Μεγάλωσε στο Μπρούκλιν, δούλεψε ως εργάτης στα ναυπηγεία και ένα από τα γεγονότα που σημάδεψαν τη μετέπειτα ζωή του ήταν η διαδήλωση των αριστερών εργατών στην Times Square της Ν. Υόρκης, στα 17 του χρόνια, και η βίαιη καταστολή της. Το 1943 κατατάχθηκε στην αμερικανική αεροπορία για να πολεμήσει τους Ναζί και υπηρέτησε σε βομβαρδιστικό της κατά την διάρκεια του Πολέμου, γεγονός που οδήγησε στη σμίλευση της αντιπολεμικής του συνείδησης. Μετά τον πόλεμο φοίτησε στο κολέγιο και πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο Columbia. Το 1956 κατέλαβε την έδρα της Ιστορίας στο Spelman College της Ατλάντα, ένα κολέγιο μόνο για μαύρες φοιτήτριες την εποχή των φυλετικών διακρίσεων, όπου συμμετείχε δραστήρια στο Κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα. Στη συνέχεια ανέλαβε τη θέση του καθηγητή ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης, από όπου πήρε τη σύνταξή του το 1988. Σε όλη του τη ζωή υπήρξε πολιτικά στρατευμένος ακτιβιστής, υπέρμαχος της έννοιας της πολιτικής ανυπακοής (civil disobedience) με ειρηνικά μέσα, εναντίον της κοινωνικής ανισότητας, της ατελούς δημοκρατίας και του πολέμου. Γνωστότερο έργο του υπήρξε το κλασικό "A People's History of the United States" ("Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών", ελλ. εκδ. Αιώρα), που εκδόθηκε το 1980 και έφτασε να πουλήσει περισσότερα από 1 εκ. αντίτυπα, "μια πνευματώδης και συγκινητική ιστορία του αμερικανικού λαού από την οπτική γωνία εκείνων... των οποίων τα δεινοπαθήματα έχουν παραλειφθεί, εν πολλοίς, από τα περισσότερα ιστορικά βιβλία" ("Library Journal") -δηλ. των εργαζομένων, των φεμινιστριών, των αντιρρησιών συνείδησης, κ.ο.κ. Ο Ζιν έλαβε το λογοτεχνικό βραβείο του Ιδρύματος Lannan και το βραβείο Eugene V. Debs για το συγγραφικό του έργο και την πολιτική του δραστηριότητα. Έγραψε πολλά βιβλία, μεταξύ άλλων τα "The Southern Mystique", "La Guardia in Congress", "The Zinn Reader", το αυτοβιογραφικό "You Can't Be Neutral on a Moving Train" (παράλληλα με το ομότιτλο ντοκιμαντέρ, με αφηγητή τον φίλο του ηθοποιό Ματ Ντέιμον), και το θεατρικό "Marx in Soho". Η σύζυγός του Rozlyn, με την οποία ζούσαν μαζί στη Μασαχουσέτη και απέκτησε δύο παιδιά, απεβίωσε το 2008. Ο Χάουαρντ Ζιν πέθανε την Τετάρτη 27 Ιανουαρίου 2010 στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνιας, από καρδιακή προσβολή, σε ηλικία 87 ετών, στη διάρκεια ταξιδιού. Ένα από τα τελευταία κείμενά του που δημοσιεύτηκαν ήταν ένα σύντομο άρθρο στο περιοδικό "The Nation", μια εβδομάδα νωρίτερα, σχετικά με την απογοήτευση που συνοδεύει τον απολογισμό του πρώτου έτους της θητείας του Προέδρου Ομπάμα (απογοήτευση για τη συνέχιση του πολέμου στο Αφγανιστάν αλλά και για τις υστερήσεις στην εσωτερική του πολιτική).

Η Χρύσα Βαρδέα (γνωστότερη με το καλλιτεχνικό προσωνύμιο Chryssa/Χρύσα) γεννήθηκε στην Αθήνα το 1933, στην περιοχή του Ζωγράφου, με καταγωγή από τη Μάνη. Σπούδασε καλές τέχνες στην Ακαδημία Grand Chaumiere του Παρισιού και στο California School of Fine Arts, στο Σαν Φρανσίσκο, και από το 1955 εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη. Το 1961 εξέθεσε για πρώτη φορά έργα της στη γκαλερί Betty Parsons και στο Μουσείο Solomon R. Guggenheim της Νέας Υόρκης και δύο χρόνια αργότερα στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης. Πρωτοπόρος γλύπτρια και ζωγράφος, έγινε γνωστή για τη χρήση υλικών όπως το αλουμίνιο, ο γύψος αλλά και τα φώτα νέον. Έργα της περιλαμβάνονται στις μόνιμες συλλογές μουσείων και πινακοθηκών σε όλο τον κόσμο, όπως το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, τα μουσεία Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης και του Σαν Φρανσίσκο, τα μουσεία Solomon R. Guggenheim και Whitney Museum of American Art της Νέας Υόρκης, το Smithsonian Institution στην Ουάσινγκτον, η Tate Gallery του Λονδίνου, το Art Institute του Σικάγο, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Μόντρεαλ και η ελληνική Εθνική Πινακοθήκη. Το 1992 επέστρεψε για πρώτη φορά στην Αθήνα μετά από τριάντα πέντε χρόνια, δημιουργώντας ένα εργαστήριο στον Νέο Κόσμο, αλλά στη συνέχεια επέστρεψε πάλι στην Αμερική. Έφυγε από τη ζωή στην Αθήνα, στις 23 Δεκεμβρίου 2013.

Ο Jan Fabre γεννήθηκε στην Αμβέρσα του Βελγίου το 1958. Ως καλλιτέχνης διεκδικεί την ελευθερία να δημιουργεί με όλα τα δυνατά μέσα, όπως οι καλλιτέχνες της Αναγέννησης. Έχει παρουσιάσει ένα πλούσιο έργο, το οποίο περιλαμβάνει θεατρικά κείμενα και σκηνοθεσία, χορογραφία, ζωγραφική, γλυπτική, εγκαταστάσεις και βίντεο. Τόσο στο σκηνικό όσο και στο εικαστικό του έργο χρησιμοποιεί αναφορές στα ζώα, ενώ το μακάβριο, το αίμα και οι ακραίες σωματικές καταστάσεις, η βιαιότητα των κινήσεων και το ανατρεπτικό του ύφος καθιστούν το έργο του πολυεπίπεδο. Έχει ιδρύσει το Troubleyn, θεατρική εταιρεία με διευρυμένες διεθνείς συνεργασίες. Ο Γιαν Φαμπρ είναι η ψυχή και ο καλλιτεχνικός διευθυντής του από την ίδρυσή του, το 1986. Toubleyn σημαίνει "μένω πιστός" και εκφράζει την επιθυμία του δημιουργού του να λειτουργεί σε βάθος χρόνου συνεργαζόμενος με ανθρώπους που μοιράζονται κοινά οράματα.

Η Ελληνοαμερικανίδα ηθοποιός Ολυμπία Δουκάκη (1931-2021) γεννήθηκε στο Λόουελ της Μασαχουσέτης από γονείς Έλληνες μετανάστες. Ξεκίνησε τη θεατρική της καριέρα στην Βοστόνη το 1958 και το 1963 έκανε το κινηματογραφικό της ντεμπούτο με την ταινία "Λίλιθ" του Ρόμπερτ Ρόσεν. Κέρδισε το Όσκαρ δεύτερου γυναικείου ρόλου το 1987 για τη συμμετοχή της στην ταινία "Moonstruck" (ελλ.: "Κάτω από τη λάψη του φεγγαριού). Το 1965 δίδαξε υποκριτική στο New School of Arts του Πανεπιστημίου Tisch της Νέας Υόρκης. Προς τιμήν της δίνεται κάθε χρόνο υποτροφία με το όνομά της σε φοιτητή ή φοιτήτρια του ίδιου Πανεπιστημίου που σημειώνει υψηλές αποδόσεις. Ήταν εξαδέλφη του πολιτικού Μάικλ Δουκάκη, που υπήρξε ο τελικός υποψήφιος του κόμματος των Δημοκρατικών για την Προεδρία της Αμερικής, το 1988.

Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος το 1985 ίδρυσε στους Δελφούς τη θεατρική ομάδα "Άττις". Έχει σκηνοθετήσει κλασικά και σύγχρονα θεατρικά έργα στην Ελλάδα και σε πολλά θέατρα του εξωτερικού και έχει συνεργαστεί με σπουδαίους ηθοποιούς απ' όλον τον κόσμο. Με την ομάδα "Άττις" έχει πραγματοποιήσει πολλές περιοδείες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.Μέσα σε 33 χρόνια το θέατρο "Άττις" παρουσίασε μόνο στο εξωτερικό 2.100 παραστάσεις σε σημαντικά διεθνή φεστιβάλ και θέατρα.Το σύστημα εργασίας και οι παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας του Θεόδωρου Τερζόπουλου διδάσκονται σε έδρες κλασικών σπουδών σε πολλά πανεπιστήμια του κόσμου, σχολές και ινστιτούτα θεάτρου. Έχει τιμηθεί με πολλά θεατρικά βραβεία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Βιβλία για τον Θεόδωρο Τερζόπουλο και το θέατρο Άττις έχουν εκδοθεί και μεταφραστεί στα αγγλικά, γερμανικά, ρωσικά, ιταλικά, γαλλικά, πολωνικά, κινέζικα, κορεάτικα, μανδαρίνικα και τουρκικά. Είναι επίτιμος καθηγητής σε πανεπιστήμια και ακαδημίες θεάτρου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.