Οι κλασικοί της κοινωνιολογίας

Ο Χάινριχ Κάρλ Μάρξ (Τρίρ 1818 - Λονδίνο 1883) θεωρείται ο ιδρυτής της υλιστικής αντίληψης της ιστορίας. Σπούδασε στη Βόννη και έπειτα στο Βερολίνο, όπου ήρθε σε επαφή με τους κύκλους του "Γερμανικού ριζοσπαστισμού". Το 1844 γνώρισε τον Έγγελς, με τον οποίο συνδέθηκε με βαθιά φιλία. Το 1848, με την έκδοση του "Μανιφέστου του κομμουνιστικού κόμματος", καθιερώνεται σαν ένας απ' τους σημαντικότερους θεωρητικούς της επανάστασης. Χάρις στο επιστημονικό του κύρος μπόρεσε να συνενώσει τις γραμμές του Ευρωπαϊκού Εργατικού Κινήματος. Η σκέψη του Μάρξ πηγάζει απ' την κλασική γερμανική φιλοσοφία, το γαλλικό σοσιαλισμό και την αγγλική πολιτική οικονομία.

Ο Emile Durkheim (1858-1917) υπήρξε ο κύριος θεμελιωτής της κοινωνιολογίας και ο ιδρυτής της γαλλικής κοινωνιολογικής σχολής και του περιοδικού L’Annee Sociologique. Δίδαξε στο Πανεπιστήμιο του Μπορντό (1887-1902) και στη Σορβόννη (1902-1914).

Η σταδιοδρομία του Max Weber (1864-1920) επρόκειτο να συνδυαστεί με μια από τις πιο καρποφόρες περιόδους της γερμανικής επιστήμης αλλά, παράλληλα, και με περιόδους έντονης πολιτικής κρίσης. Και οι δύο προοπτικές εκφράζονται στο έργο του. Έχοντας σπουδάσει νομικά, ιστορία, οικονομικά και φιλοσοφία στα πανεπιστήμια της Χαϊδελβέργης και του Βερολίνου, ο Weber θα στραφεί στην ακαδημαϊκή σταδιοδρομία, αναλαμβάνοντας το 1895 την τακτική έδρα οικονομικής επιστήμης στο πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ. Η συμμετοχή του στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα της νεοσύστατης γερμανικής αυτοκρατορίας θα αναπτυχθεί παράλληλα με την επιστημονική του προοπτική. Η αρχή του εικοστού αιώνα βρίσκει τον Weber απασχολημένο με μεθοδολογικές εργασίες, καθώς και με διεξοδικές μελέτες θρησκευτικής κοινωνιολογίας, από τις οποίες θα προκύψει και το γνωστότερο, ίσως έργο του "Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού" (1905). Στη δεκαετία πριν τον πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο θα εμπλακεί σε οξείες πολιτικές αντιπαραθέσεις όσον αφορά την πορεία του γερμανικού κράτους, αντιπαρατιθέμενος σε διάφορους πολιτικούς φορείς, από τον εθνικιστικό Παγγερμανικό Σύνδεσμο μέχρι το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Παράλληλα έχει αναλάβει, από το 1909, την επιμέλεια του συλλογικού έργου "Βασικό σχέδιο της κοινωνικής οικονομικής", για το οποίο και θα συντάξει το θεμελιώδες εννοιολογικό πλαίσιο της τότε "νεαρής", κοινωνιολογικής επιστήμης.

Ο Georg Simmel, γερμανός φιλόσοφος, κοινωνιολόγος και θεωρητικός του πολιτισμού και πρωτοπόρος της οικολογικής προσέγγισης της πόλης, δίδαξε επί χρόνια φιλοσοφία ως άμισθος έκτακτος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Βερολίνου, προτού καταλάβει, τέσσερα χρόνια πριν από τον θάνατό του, τη θέση του τακτικού καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Αν και παρίας της ακαδημαϊκής κοινότητας, ο στοχασμός του άσκησε μεγάλη επίδραση στους συγχρόνους του. Με τους Ferdinand Tonnies, Werner Sombart και Max Weber ίδρυσαν το 1909 τη Γερμανική Φιλοσοφική Εταρεία (Deutsche Gesellschaft fur Philosophie). Το 1900 δημοσίευσε το magnum opus του "Φιλοσοφία του χρήματος" και αργότερα την "Τραγωδία της κουλτούρας" και τη "Φιλοσοφία της νεωτερικότητας". Το 1903 εκδόθηκαν "Οι μεγαλουπόλεις και η διαμόρφωση της συνείδησης", θεμελιώδες κείμενο της αστικής κοινωνιολογίας.

Ο Χέρμερτ Μαρκούζε, γερμανός φιλόσοφος και κοινωνιολόγος, γεννήθηκε το 1898 στο Βερολίνο. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια του Βερολίνου και Φράιμπουργκ. Συνεργάστηκε με το Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών της Φραγκφούρτης μέχρι το 1933. Μέλος της Σχολής της Φραγκφούρτης. Μετανάστευσε στις Η.Π.Α. και δίδαξε στα Πανεπιστήμια Κολούμπια, Χάρβαρντ, Μπράντεϊς και Καλιφόρνια. Οι φιλοσοφικές του απόψεις επηρεάστηκαν από τους Χέγκελ, Φρόυντ, Χάιντεγκερ και από την μαρξιστική θεωρία. Προσπάθησε να συνδυάσει μαρξισμό και φροϋδισμό. Επηρέασε βαθιά το φοιτητικό κίνημα της δεκαετίας του 1960. Σπουδαιότερα έργα του: "Ο μονοδιάστατος άνθρωπος", "Έρως και πολιτισμός", "Λογική και επανάσταση". Πέθανε στις Η.Π.Α. το 1979.