Το μάθημα της αισθητικής

Ο Σάντρο Πέννα γεννήθηκε στην Περούτζια στις 12 Ιουνίου 1906. Το 1929 εγκαταστάθηκε στην Ρώμη, πόλη που αποτελούσε το στόχο των συχνών νεανικών περιπλανήσεων. Εδώ έζησε την υπόλοιπη ζωή του (αν εξαιρέσουμε την παρένθεση της διαμονής του στο Μιλάνο όπου δούλεψε σαν υπάλληλος βιβλιοπωλείου) εξασκώντας τα πιο διαφορετικά και τυχαία επαγγέλματα. Πέθανε στην Ρώμη στις 23 Ιανουαρίου 1977. "Η ζωή... είναι να θυμάμαι...", ήταν το πρώτο ποίημα που έγραψε (όπως μας λέει ο ίδιος σ' ένα αυτοβιογραφικό σημείωμα), στο περιθώριο μιας εφημερίδας. Ένα βράδυ κοντά στην θάλασσα σε ηλικία 22 χρονών και σε μια εποχή που "ούτε υποπτευόμουν καν την ύπαρξη της ποίησης". Εκείνο το "πρώτο" ποίημα βρέθηκε ανάμεσα στα χαρτιά που άφησε με το θάνατό του, δακτυλογραφημένο με την ημερομηνία 24-8-1922, γνωρίζουμε πως ο Πέννα έγραφε ακόμη μαθητής γυμνασίου μακροσκελή ποιήματα επηρεασμένος από τον Ντ' Ανούντσιο, εκείνο το "πρώτο" ποίημα διατηρεί όλο τον θαυμασμό μας γιατί ξέρουμε πως γεννιέται όχι από ένα θαύμα, αλλά έπειτα από "γνώση" κατακτημένη με αγωνία και μελέτη. "Μόλις συγκέντρωσα μερικά ποιήματα" συνεχίζει το αυτοβιογραφικό σημείωμα, "μου έτυχε να διαβάσω σε μια εφημερίδα πως οι πιο μεγάλοι ποιητές ήταν τρεις: ο Σάμπα, ο Ουνγκαρέτι, και ο Μοντάλε. Από την στιγμή που ήξερα πως ο Σάμπα έχει ένα βιβλιοπωλείο στην Τεργέστη στην οδό Σαν Νικολό, είπα στον εαυτό μου: Νά σε ποιον θα στείλω τα ποιήματα μου να μου πει αν αξίζουν. Η απάντηση μου ήρθε αμέσως..." Η ποίηση του Πέννα από την ευτυχισμένη εκείνη αρχή, δεν γνωρίζει ανάπτυξη. Επαναλαμβάνεται σε μια περιορισμένη ποικιλία ήχων και τόνων επιτυγχάνοντας μια σειρά από διαφάνειες που δεν έχουν προηγούμενο στην ιταλική ποίηση του αιώνα μας. Αν όμως το έργο του έχει μόλις τα τελευταία χρόνια εξαπλωθεί έξω από την "ελίτ" των ειδικών κι έχει αποκτήσει την ανάγνωση του αναγνωστικού κοινού, η δυσκολία να περιοριστεί η ποίηση του Πέννα σε μια ετικέτα, παραμένει. Ίσως γιατί αυτό που λέει είναι μόλις διατυπώσιμο, είναι ένα μυστικό που δεν μπορούμε να το επαναλάβουμε, παρά μόνον να το αισθανθούμε. Ο Αντόνιο Πόρτα γράφει: "Ο Πέννα μας αποδεικνύει σε μεγάλο βαθμό το "ακαθόριστο" με το οποίο είναι φτιαγμένη η ποίηση: κι ακόμα ότι δεν μπορεί να ορισθεί παρά μόνον με τον εαυτό της". Ο Σάντρο Πέννα άσκησε μεγάλη επιρροή στους ποιητές της αποκαλούμενης "Σχολής της Ρώμης".