Είναι ανώφελο να εξεγείρεσαι;

Ο Μισέλ Φουκώ (1926-1984) υπήρξε από τους μεγαλύτερους δομιστές κοινωνικούς φιλοσόφους του 20ου αιώνα, γνωστός κυρίως για τις μελέτες του ως προς τις ένννοιες και τους κώδικες μέσω των οποίων λειτουργούν οι κοινωνίες, και ιδιαίτερα ως προς τις "αρχές του αποκλεισμού", με τις οποίες "αποκαθαίρεται" η κοινωνία -όπως για παράδειγμα οι διακρίσεις ανάμεσα στους έμφρονες και τους παράφρονες ή τους νομιμόφρονες και τους παραβατικούς. Στα πιο σημαντικά έργα του Φουκώ συγκαταλέγονται τα εξής: "Τρέλα και παραλογισμός: ιστορία της τρέλας στην κλασική εποχή", "Επιτήρηση και τιμωρία: η γέννηση της φυλακής", "Οι λέξεις και τα πράγματα: μία αρχαιoλογία των επιστημών του ανθρώπου", "Η αρχαιολογία της γνώσης", "Η ιστορία της σεξουαλικότητας".

Στην περίπτωση του Maxime Rodinson (1915-2004), ο συνδυασμός ηθικής ακεραιότητας και επιστημοσύνης αποτελούσε γεγονός και όχι, όπως συνήθως συμβαίνει, απλή ευχή ή κενό περιεχομένου στερεότυπο. Γεννημένος στη Μασσαλία, γιος Εβραίων μεταναστών από την Ανατολική Ευρώπη, πλάνητας στα εφηβικά του χρόνια, άδραξε τις ευκαιρίες του γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος, έγινε δεκτός στην Ecole des Langues Orientales και σταδιοδρόμησε στα ανώτατα ακαδημαϊκά ιδρύματα της Γαλλίας και ιδίως στην Εcole Pratique des Hautes Etudes, όπου το 1955 κατέλαβε την έδρα των Αιθιοπικών και Νότιων Αραβικών. Οι σχεδόν 800 τίτλοι της εργογραφίας του περιλαμβάνουν δημοσιεύματα φιλοσοφικού, ανθρωπολογικού, ιστορικού, κοινωνιολογικού περιεχομένου και επιγραφικής με αντικείμενο τους Αιθίοπες, τους Άραβες και γειτονικούς λαούς τους. Μαρξιστής, επί πολλά έτη μέλος του Κ.Κ. Γαλλίας, συνδύαζε στις εργασίες του την οξυδέρκεια για την κρίσιμη λεπτομέρεια με τη θεωρητική ευρύτητα, την επιστημονική αυστηρότητα με την ορμή της ιδεολογικής στράτευσης, Η βιογραφία του "Μωάμεθ", απόπειρα ορθολογικής κατανόησης των οικονομικών και κοινωνικών καταβολών του Ισλάμ, οι μελέτες "Ισλάμ και καπιταλισμός" και "Οι Άραβες" είναι από τα γνωστότερα έργα του. Με τα δοκίμια του για το παλαιστινιακό ζήτημα, όπου καταδίκαζε την πολιτική του Ισραήλ και ταυτόχρονα προειδοποιούσε για τους κινδύνους από μια ενδεχόμενη στροφή των Αράβων διανοουμένων προς θρησκευτικά ιδεολογήματα, επηρέασε πολλούς πολιτικούς και διανοούμενους στη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη.