Ερμηνεία και υπερερμηνεία

Ο Ουμπέρτο Έκο, δοκιμιογράφος, φιλόσοφος, κριτικός λογοτεχνίας, μυθιστοριογράφος, γεννήθηκε στην Αλεσάντρια του Πιεμόντε στις 5 Ιανουαρίου του 1932. Φημολογείται ότι το επώνυμο "Έκο" είναι το αρκτικόλεξο των λέξεων "Ex Caelis Oblatus", που σημαίνει "θεϊκό δώρο". Ακολούθησε σπουδές μεσαιωνικής φιλοσοφίας και λογοτεχνίας και έκανε το διδακτορικό του στη φιλοσοφία το 1954, ολοκληρώνοντας τη διατριβή του για τον Θωμά Ακινάτη. Από το 1988 ήταν πρόεδρος του Διεθνούς Κέντρου Μελετών Σημειωτικής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Μαρίνο. Το 1965 εξελέγη καθηγητής Οπτικών Επικοινωνιών στη Φλωρεντία και το 1966 καθηγητής της Σημειολογίας στο Μιλάνο. Το 1971 το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια του προσέφερε τη θέση του τακτικού καθηγητή της Σημειολογίας και το 1974 ο Έκο οργάνωσε τον Διεθνή Σύνδεσμο Μελετών. Επίσης, ήταν διευθυντής του περιοδικού "VS". Στη διάρκεια της δεκαετίας του 70, άρχισε να γράφει τα μυθιστορήματα του, κάνοντας την αρχή με "Το όνομα του Ρόδου", που τιμήθηκε με το βραβείο Strega το 1981 και το Medicis Etranger το 1982, ενώ πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα σε όλο τον κόσμο. Ο Έκο περνούσε τον καιρό του με τη γυναίκα του και δύο παιδιά τους ανάμεσα στο σπίτι του στο Μιλάνο (ένα διαμέρισμα-λαβύρινθο με μια βιβλιοθήκη 30.000 βιβλίων) και στο εξοχικό του στο Ρίμινι. Γνώριζε άπταιστα πέντε γλώσσες, μεταξύ των οποίων αρχαία ελληνικά και λατινικά, που χρησιμοποιούσε πολύ συχνά στα βιβλία του, επιστημονικά και λογοτεχνικά. Από την αρχή της καριέρας του είχε κερδίσει πολλές τιμητικές διακρίσεις και έχει κάνει δεκάδες εκδοτικές επιτυχίες. Στις πραγματείες του συγκαταλέγονται: "Opera aperta" (1962), "La struttura assente" (1968), "Θεωρία σημειωτικής" (1975), "Lector in fabula" (1979). To 1980 εμφανίστηκε ως μυθιστοριογράφος με το "Όνομα του Ρόδου", το 1988 ακολούθησε το "Εκκρεμές του Φουκώ". Έφυγε από τη ζωή στις 19 Φεβρουαρίου 2016 σε ηλικία 84 ετών. (φωτογραφία: Isolde Ohlbaum)

Ο Ρίτσαρντ Ρόρτυ (1931-2007) γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη. Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο, με δασκάλους τους Rudolph Carnap, Charles Hartshorne και Richard McKeon, και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στο Yale το 1956. Δίδαξε στο Wellesley College του Princeton, στο University of Virginia και στο Τμήμα Συγκριτικής Λογοτεχνίας του Stanford University. Θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους του νεοπραγματισμού. Ο Ρόρτυ αρνείται ότι μπορούμε να γνωρίσουμε την αλήθεια. Ανανεώνοντας τη σκέψη του Τζέημς και του Ντιούι υποστηρίζει ότι αυτό που έχει σημασία δεν είναι αν οι ιδέες μας ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα αλλά αν μας βοηθούν να ζήσουμε σε μια πιο δίκαιη και δημοκρατική κοινωνία βασισμένη στην έννοια της αλληλεγγύης. Στην Πλατωνική και την Καρτεσιανή θεμελιοκρατική παράδοση ο Ρόρτυ αντιπαραθέτει μια πρακτική φιλοσοφία της ελπίδας. Πέθανε στις 8 Ιουνίου 2007, σε ηλικία 75 ετών, από καρκίνο. Το έργο του περιλαμβάνει μεταξύ άλλων, τα βιβλία: "Philosophy and the Mirror of Nature" (1979), "Consequences of Pragmatism" (1982), "Contingency, Irony, and Solidarity" (1989), "Achieving our Country: Leftist Thought in Twentieth Century America" (1998). Ο επίκουρος καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Δημήτρης Α. Σωτηρόπουλος, έγραψε στις "Νέες Εποχές" της εφημερίδας "Το Βήμα" της 17ης Ιουνίου 2007, με αφορμή το θάνατό του: "Οι έρευνές του εκτείνονταν σε ασυνήθιστα πολλούς τομείς, περιλαμβανομένων της φιλοσοφίας της γλώσσας, της επιστημολογίας και της πολιτικής ανάλυσης, ενώ το έργο του φανερώνει επιρροές από ευρύτατο φάσμα ρευμάτων σκέψης, από τον πραγματισμό και τον δαρβινισμό μέχρι τη φιλοσοφία των Χάιντεγκερ και Βιτγκενστάιν και την αμερικανική Αριστερά. Κατά μία παράδοξη έννοια, ο Ρόρτυ ήταν ο λιγότερο αναλυτικός από τους σύγχρονους αμερικανούς φιλοσόφους, με την έννοια ότι προσπάθησε να γεφυρώσει την αγγλοσαξωνική και ιδιαίτερα την αναλυτική με την ηπειρωτική φιλοσοφία. Μάλιστα το έργο του είχε συζητηθεί στους κύκλους της ευρωπαϊκής Αριστεράς και στη Γαλλία, καθώς "συνομιλούσε" με εκείνο των Ντεριντά και Φουκό. Ταυτόχρονα, η φιλοσοφία του διατηρούσε κατ' εξοχήν αμερικανικά στοιχεία, αφενός λόγω της αυτοτοποθέτησής του στο φιλοσοφικό ρεύμα του πραγματισμού του Ντιούι και αφετέρου λόγω ενός ανανεωτικού πνεύματος, χαρακτηριστικού του "Νέου Κόσμου", και της αισιοδοξίας για ένα καλύτερο μέλλον που απέπνεαν τα πιο πολιτικά γραπτά του. [...]"