Μητριάς εγκώμιο

Ο Χόρχε Μάριο Πέδρο Βάργκας Λιόσα (ή Γιόσα, σύμφωνα με την ισπανική προφορά) γεννήθηκε το 1936 στην Arequipa του Περού και έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στη Βολιβία, όπου ο πατέρας του ήταν πρόξενος. Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1959 με τη συλλογή διηγημάτων "Οι αρχηγοί", αλλά έγινε διάσημος σε όλο τον κόσμο με το πρώτο του μυθιστόρημα "Η πόλη και τα σκυλιά" (1963), που μεταφράστηκε σε δώδεκα γλώσσες και εξακολουθεί να θεωρείται σημείο αναφοράς στη λατινοαμερικανική λογοτεχνία. Ακολούθησαν "Το πράσινο σπίτι" (1966), "Κουβέντα στον καθεδρικό ναό" (1969) και "Ο Πανταλέων και οι επισκέπτριες" (1973), που τον καθιέρωσαν ως τον σκληρότερο επικριτή των δικτατορικών καθεστώτων, του θρησκευτικού φανατισμού και της στρατιωτικής ηθικής. Ο Γιόσα συνέδεσε το όνομα και την τέχνη του με τις τύχες της Λατινικής Αμερικής, αλλά και με την παγκόσμια λογοτεχνία: μεταξύ άλλων, έγραψε κριτικά δοκίμια για τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές, τον Φλωμπέρ, τον Σαρτρ, τον Καμύ, κ.ά., θεατρικά έργα, μυθιστορήματα και πολιτικά κείμενα. Το 1990 ήταν υποψήφιος πρόεδρος του Περού, με αντίπαλο τον συντηρητικό Αλμπέρτο Φουτζιμόρι, αλλά ηττήθηκε. Μετά την ήττα του εγκατέλειψε το Περού και εγκαταστάθηκε στη Μαδρίτη, όπου το 1993 απέκτησε την ισπανική υπηκοότητα. Ταυτόχρονα σχεδόν, εκδόθηκε η αυτοβιογραφία του με τίτλο "Το ψάρι στο νερό" (1993). Ο Μάριο Βάργκας Γιόσα έχει τιμηθεί με τα σημαντικότερα βραβεία της ισπανόφωνης λογοτεχνίας, όπως είναι τα βραβεία Planeta και Cervantes. Παραμένοντας εξαιρετικά ενεργός, λογοτεχνικά, είναι σήμερα μέλος της Ισπανικής Ακαδημίας, επίτιμος διδάκτορας πανεπιστημίων όπως το Yale, το Harvard, η Οξφόρδη, η Σορβόνη, το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, κ.ά., και Ιππότης του Τάγματος της Τιμής της Γαλλικής Δημοκρατίας. Τον Οκτώβριο του 2010 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας "για τη χαρτογράφηση των δομών της εξουσίας και τις διεισδυτικές εικόνες της αντίστασης του ατόμου, της εξέγερσης και της ήττας του", σύμφωνα με το σκεπτικό της Σουηδικής Ακαδημίας.