Πολωνοί ποιητές

Ο Czeslaw Milosz (Τσέσουαβ Μίγουος, 1911-2004), κορυφαίος Πολωνός λογοτέχνης, φιλόλογος και λόγιος του εικοστού αιώνα, τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1980. Γεννήθηκε και έζησε τα νεανικά του χρόνια στη Λιθουανία. Στην εποχή του Μεσοπολέμου εμφανίστηκε ως νέος, ταλαντούχος ποιητής και δημοσίευσε τα πρώτα έργα στο Βίλνιους, τότε πολωνικό πνευματικό κέντρο, όπου σπούδασε νομικά και φιλολογία. Στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής, συμμετείχε στον κρυφό, πνευματικό βίο της χώρας. Μετά την απελευθέρωση, εντάχθηκε στο διπλωματικό σώμα της Λαϊκής Δημοκρατίας και υπηρέτησε στις ΗΠΑ και στη Γαλλία. Το 1951 παραιτήθηκε και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι ως λόγιος και συγγραφέας, αντιπολιτευόμενος το φιλοσοβιετικό καθεστώς. Την περίοδο 1960-1993 έζησε στις ΗΠΑ και υπήρξε κορυφαίος ειδικός των πολωνικών και σλαβικών γραμμάτων στα αμερικανικά πανεπιστήμια. Το 1980, έτος της λαϊκής αναγέννησης της "Αλληλεγγύης" στην Πολωνία, τιμήθηκε με το Νομπέλ Λογοτεχνίας και το έργο του, μέχρι τότε απαγορευμένο στην Πολωνία, αναγνωρίστηκε δημοσίως. Το 1993 επέστρεψε στην Πολωνία και έζησε την τελευταία του δεκαετία στην Κρακοβία, δραστήριος στο χώρο των γραμμάτων και του πολιτισμού.

Η Άννα Καμιένσκα γεννήθηκε στο Κρασνιστάβ της νότιας Πολωνίας το 1920. Σπούδασε δασκάλα στη Βαρσοβία όπου με τη σύμπτωση του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου πέρασε τα πρώτα χρόνια της δασκαλικής της στα "κρυφά σχολεία" της πολωνικής αντίστασης. Η πρώτη της ποιητική συλλογή με τον τίτλο "Εκπαίδευση" (Wychowanie) κυκλοφόρησε στα 1949 και στη συνέχεια διακρίθηκε κι έγινε γνωστή στην Πολωνία ως φιλολογική επιμελήτρια διαφόρων πολιτιστικών περιοδικών. Στη δεκαετία του 1980 συμμετείχε ενεργά στις παράνομες δραστηριότητες των Πολωνών διανοουμένων εναντίον των σκληρών περιορισμών της ελεύθερης έκφρασης που είχε επιβάλει το στρατιωτικό καθεστώς του Γιαρουσλέφσκι κι όλα τα βιβλία της στην περίοδο αυτή κυκλοφορούσαν λαθρόβια στον πολύγραφο ή αντιγραμμένα με το χέρι (Σαμιζντά). Στο πλουσιότατο - κι άγνωστο στους πολλούς έξω από την Πολωνία - έργο της περιλαμβάνονται είκοσι τόμοι από συλλογές, τρία μυθιστορήματα, αρκετά βιβλία για παιδιά, δύο κλασικές αναλυτικές μελέτες - οδηγοί για την παλαιότερη και τη σύγχρονη της πολωνική ποίηση. Δύο τόμοι από "Σημειωματάρια" και αρκετές συλλογές δοκιμίων και μεταφράσεων από τα βουλγαρικά, τα τσέχικα, τα σερβοκροάτικα, τα γαλλικά, τα εβραϊκά και τα λατινικά. Πέθανε πρόωρα στα 1986 από μια χρόνια καρδιακή πάθηση, που επιδεινώθηκε δραματικά απ' τις ταλαιπωρίες αυτής της εποχής.

Η Βισουάβα Σιμπόρσκα (Wislawa Szymborska) γεννήθηκε το 1923 στο Κούρνικ της Πολωνίας (περιοχή της επαρχίας Πόζναν) κι από εκεί μετακινήθηκε στα οκτώ της χρόνια στην Κρακοβία, τόπο μόνιμης διαμονής της έκτοτε, ως το θάνατό της, την 1η Φεβρουαρίου του 2012, σε ηλικία 88 ετών. Σπούδασε φιλολογία και κοινωνιολογία στο φημισμένο πανεπιστήμιο της πόλης και εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην ποίηση το 1945. Μέχρι το 1996, που της απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, είχε εκδώσει μόλις εννέα ποιητικές συλλογές και τέσσερα βιβλία με δοκίμια, ενώ μετέφρασε έμμετρη γαλλική ποίηση και για ένα διάστημα (1967-1972) σχολίαζε τακτικά άσημους μάλλον ξένους και Πολωνούς λογοτέχνες. Τιμήθηκε με το Φιλολογικό Βραβείο της Κρακοβίας (1995), το Πολωνικό Κρατικό Βραβείο για την Τέχνη (1963), το Βραβείο Γκαίτε (1991) και το Βραβείο Χέρντερ (1995) και υπήρξε διδάκτορας της Τέχνης, τιμής ένεκεν, στο Πανεπιστήμιο του Πόζναν. Ανήκει μαζί με τους Ζμπίγκνιεβ Χέρμπερτ και Ταντέους Ρουζέβιτς στην κορυφή της πυραμίδας των μεταπολεμικών εκπροσώπων της λεγόμενης "Πολωνικής σχολής της ποίησης", παρότι η αναγνώρισή της στην Ευρώπη, και ιδιαίτερα στον αγγλοσαξονικό χώρο έγινε πολύ αργότερα απ' αυτούς. Η Σιμπόρσκα από νωρίς διαγράφει το ποιητικό της κλίμα, γράφοντας ότι "δανείζεται λέξεις που βαραίνουν από πάθος και μετά προσπαθεί να τις κάνει να δείχνουν ελαφρές". Η κλασικότροπη κομψότητα στον χειρισμό και την ανάπτυξη του ποιητικού της υλικού συνδυάζεται με μιαν ανάλαφρη προσέγγιση των πραγμάτων και έναν απατηλά εύθυμο σκεπτικισμό, όπου υφέρπει η επώδυνη συνείδηση της ανθρώπινης συνθήκης και περιπέτειας στον κόσμο, αλλά και η ζωντανή, εις πείσμα της θνητής μας μοίρας και της ιστορίας (όπου επαναλαμβάνεται συνήθως η τραγωδία), ελπίδα. Γιατί, για τη Σιμπόρσκα, ο κόσμος, παρά την ανασφάλεια, τον φόβο και το μίσος που εκτρέφει και καλλιεργεί η ανθρώπινη φύση μας, δεν παύει να προκαλεί και να εκπλήσσει, κι η φύση μαζί με την τέχνη παραμένουν πάντοτε οι καλύτεροι μεσίτες γι' αυτό το όραμα (όπως κατέληξε στην εκδήλωση για την απονομή του Νόμπελ: "Οι ποιητές, φαίνεται, θα έχουν πάντοτε πολλή δουλειά"). Κάποια από τα ποιήματα της Σιμπόρσκα, γραμμένα σε ανύποπτο χρόνο, αποκτούν μια δραματική επικαιρότητα σήμερα που ολόκληρη η ανθρωπότητα βιώνει το άγχος της τρομοκρατίας με μοναδική ένταση, και είναι δείγματα της βαθιάς ηθικής συνείδησης και εγρήγορσης που διατρέχει τελικά όλο το ποιητικό της έργο.

Ο Πολωνός ποιητής Ζμπίγκνιεβ Χέρμπερτ (1924-1998) γεννήθηκε στο Lwow, που σήμερα ανήκει στην Ουκρανία. Έφηβος πήρε μέρος στην αντίσταση κατά του Ναζισμού. Σπούδασε νομικά, οικονομικά και φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια Βαρσοβίας και Κράκοβας. Έγραψε θέατρο και ποίηση. Ο Χέρμπερτ είναι ο πιο κλασσικός από τους Πολωνούς ποιητές. Ποίηση πρωτοποριακή στη μορφή, αλλά συγκρατημένη, μιλά με ακρίβεια και τιμιότητα και μέσα στο χάος που τον τριγυρίζει γίνεται η φωνή της λογικής. Ποιητικά του έργα: -Η χορδή του φωτός (1956) -Ο Ερμής, ο σκύλος και το αστέρι (1957) -Η μελέτη του αντικειμένου (1961) -Επιγραφή (1969) -Ο κύριος Κόγκιτο (1974) -Έκθεση από την πολιορκημένη πόλη (1983) -Ελεγεία για την αναχώρηση (1990) -Ροβίγκο (1992)

Ο ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Ιούλιος Σλοβάτσκι (1809-1849) αποτελεί έναν από τους τρεις μείζονες εκπροσώπους του ρομαντισμού στην Πολωνία, μαζί με τον Άνταμ Μιτσκιέβιτς (1798-1855) και τον Ζίγκμουντ Κρασίνσκι (1812-1859).