Ο Οκτώβρης και η εποχή μας

Ο Νικολάι Μπουχάριν γεννήθηκε το 1888. Από τα νεανικά του χρόνια εντάχθηκε στο Ρωσικό Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα και σύντομα αναδείχτηκε σε έναν από τους ηγετικούς θεωρητικούς των Μπολσεβίκων. Έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην Οκτωβριανή Επανάσταση και υπήρξε ένας από τους κύριους ηγέτες του κόμματος και της ΕΣΣΔ, μέλος του Πολιτικού Γραφείου του κόμματος στα 1924-29. Το "Αλφάβητο του Κομμουνισμού", γραμμένο από κοινού με τον Εβγκένι Πρεομπραζένσκι, είναι το πιο γνωστό και με τη μεγαλύτερη επιρροή έργο του. Έγραψε όμως και άλλες σημαντικές εργασίες, όπως "Ιστορικός υλισμός", "Ο ιμπεριαλισμός και η παγκόσμια οικονομία", "Η οικονομία της μεταβατικής περιόδου", κ.ά. Μετά τη σύγκρουσή του με τον Στάλιν στο ζήτημα της κολεκτιβοποίησης απομακρύνθηκε από την ηγεσία. Καταδικάστηκε σε θάνατο στην τρίτη Δίκη της Μόσχας και εκτελέστηκε το Μάρτη του 1938. Στη φυλακή στα 1937-38 έγραψε μεταξύ άλλων τα "Φιλοσοφικά αραβουργήματα", το κύριο φιλοσοφικό σύγγραμμά του, και την αυτοβιογραφία του, "Πώς ξεκίνησαν όλα".

Ο Λέον Τρότσκι (1879-1940) ήταν ένας από τους κεντρικούς ηγέτες της Οκτωβιανής Επανάστασης του 1917 στη Ρωσία, καθώς και του Μπολσεβικικού Κόμματος και της Κομμουνιστικής Διεθνούς κατά τα πρώτα χρόνια της Σοβιετικής Δημοκρατίας. Μετά τον θάνατο του Λένιν το 1924, ο Τρότσκι ήταν ο βασικός ηγέτης του αγώνα για τη συνέχιση της κομμουνιστικής προοπτικής, μπροστά στην πολιτική αντεπανάσταση της οποίας επιφανέστερος εκπρόσωπος ήταν ο Στάλιν. Ο Τρόσκι εξορίστηκε από τη Σοβιετική Ένωση το 1929. Δολοφονήθηκε στο Μεξικό το 1940 από τη μυστική αστυνομία του Στάλιν.

Ο διπλωμάτης, δημοσιογράφος και ιστορικός Edward Hallett Carr (1892-1982) γεννήθηκε στο Λονδίνο από γονείς μεσοαστικής καταγωγής. Φοίτησε στο Merchant Taylors' School του Λονδίνου και στο Trinity College του Καίμπριτζ, από όπου πήρε το 1916 το πτυχίο του στην κλασική φιλολογία. Την ίδια χρονιά, και ενώ εξελισσόταν ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, ξεκίνησε τη διπλωματική του καριέρα στο Foreign Office, από την οποία παραιτήθηκε το 1936. Στην αρχή, ως στέλεχος του Contraband Department του Φόρεϊν Όφις, ήταν υπεύθυνος για τις σχέσεις των συμμάχων με τη Γερμανία, μετά το 1917, όμως, ως στέλεχος του Northern Department, ασχολήθηκε με τις σχέσεις της Μ. Βρετανίας με τη Ρωσία, διέβλεψε την επικράτηση των μπολσεβίκων στην Οκτωβριανή Επανάσταση και συμβούλευσε σχετικά τον πρωθυπουργό Λόυντ Τζορτζ σε αντίθεση με τον υπουργό Άμυνας Ουίνστον Τσώρτσιλ, που υποστήριζε την παρέμβαση υπέρ των μενσεβίκων. Έλαβε μέρος στη βρετανική αντιπροσωπεία της Σύσκεψης Ειρήνης των Παρισίων, το 1919, καθώς και στη σύνταξη της Συνθήκης των Βερσαλιών που οδήγησε στην ίδρυση της Κοινωνίας των Εθνών. Η διπλωματική του σταδιοδρομία επαινέθηκε, αργότερα, από τον Λόρδο Χάλιφαξ, και το 1920 του απονεμήθηκε ο τίτλος Commander of the British Empire (CBE). Μετά την αποχώρησή του από τη διπλωματική υπηρεσία, το 1936, ανέλαβε τη θέση Wilson Professor of International Politics στο Univestity College της Ουαλίας, και έγινε εταίρος των κολεγίων Trinity του Καίμπριτζ (1955) και Balliol της Οξφόρδης (1966). Το γνωστότερο ιστορικό έργο του είναι η "Ιστορία της Σοβιετικής Ρωσίας" ("History of Soviet Russia") σε 14 τόμους, που γράφτηκε και εκδόθηκε μεταξύ των ετών 1950-1978. Άλλα βιβλία του είναι: "The Romantic Exiles: A Nineteenth Century Portrait Gallery", 1933, "The Twenty Years' Crisis, 1919-1939: An Introduction to the Study of International Relations", 1939 1946,"The Soviet Impact on the Western World", 1946, "The New Society", 1951, "German-Soviet Relations Between the Two World Wars: 1919-1939", 1952, "The Russian Revolution: From Lenin to Stalin (1917-1929)", 1979, "From Napoleon to Stalin and Other Essays", 1980, και το κλασικό στο είδος του, "What is History?", 1961 και 1986 (σε επιμέλεια R.W. Davies).

O 'Αλμπερτ Αϊνστάιν γεννήθηκε στην πόλη Ulm της νότιας Γερμανίας το 1879 και πέθανε στο Princeton των ΗΠΑ το 1955. Οι γονείς του μετακόμισαν για επαγγελματικούς λόγους στο Μόναχο, όπου έμενε ένας αδελφός του πατέρα του, μηχανικός και από εκεί σύντομα στο Μιλάνο για καλύτερες επαγγελματικές προοπτικές. Ο μικρός Αλβέρτος έμεινε οικότροφος σε σχολείο του Μονάχου. Στα 15 χρόνια του σταμάτησε το σχολείο, παραιτήθηκε από τη γερμανική υπηκοότητα, διέκοψε κάθε σχέση με την εβραϊκή κοινότητα και αναχώρησε στο Μιλάνο για να συναντήσει τους γονείς του. Μετά από 1-2 χρόνια απραξίας σκέφτηκε να δώσει εξετάσεις στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης, ως αυτοδίδακτος χωρίς απολυτήριο Λυκείου. Η προσπάθεια αυτή απέτυχε και κάποιος καθηγητής τού συνέστησε να παρακολουθήσει μαθήματα Λυκείου στο Aarau. Εκεί παρακολούθησε στα έτη 1895-1896 την τρίτη και τέταρτη τάξη (για μαθητές 18 και 19 ετών)! Τελικά, μετά την ολοκλήρωση των σχολικών μαθημάτων, γράφτηκε ο 'Αινστάιν το 1896 στο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης για να σπουδάσει εκπαιδευτικός τεχνικής επαγγελματικής σχολής με φυσικομαθηματική κατεύθυνση. Ένας από τους καθηγητές του, ο Πέρνετ, του δήλωσε μετά από λίγο καιρό ότι, έχει μεν ενδιαφέρον και θέληση, αλλά του λείπει το μυαλό! Ο βοηθός Ζάουτερ έγραψε αργότερα ότι ο φοιτητής Αϊνστάιν ήταν μοναχικός, δεν υπάκουγε στις οδηγίες των εκπαιδευτικών και πέταγε τα φυλλάδια με τις οδηγίες λύσης των προβλημάτων στα σκουπίδια. Επίσης, ο μεγάλος μαθηματικός Μινκόβσκι, ο οποίος αργότερα έμελε να συμβάλει αποφασιστικά στη μαθηματική τεκμηρίωση της "Θεωρίας της Σχετικότητας", δεν είχε εκτίμηση για τις γνώσεις του νεαρού σπουδαστή της Φυσικής. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του βρήκε ο Αϊνστάιν μία θέση ως βοηθητικός δάσκαλος στο Winterthur, απολύθηκε όμως μετά από λίγο, λόγω ανεπάρκειας. Ένας φίλος τον συνέστησε κάποια στιγμή στο διευθυντή του ελβετικού γραφείου ευρεσιτεχνιών στη Βέρνη. Δουλειά του ήταν να ετοιμάζει τα έγγραφα αναγνωρίσεως των ευρεσιτεχνιών και για το σκοπό αυτό έπρεπε να περιγράφει σ' αυτά κάθε εφεύρεση σύντομα, κατανοητά και περιεκτικά. Οι ίδιοι οι εφευρέτες δεν ήταν συνήθως σε θέση να περιγράψουν την εφεύρεσή τους. Εδώ αναδείχθηκε μια ικανότητα του Αϊνστάιν, να εμβαθύνει σε ξένες ιδέες και να αναγνωρίζει την ουσία μιας διαδικασίας ή ενός μηχανισμού, εντοπίζοντας ταυτόχρονα τυχόν σφάλματα. Ο ίδιος εξομολογήθηκε αργότερα ότι αυτή η δουλειά τον είχε συναρπάσει και αποτελούσε και το χόμπυ του, αντί να δημοσιεύει σε περιοδικά απανωτά επιστημονικές εργασίες χωρίς ενδιαφέρον. Κι όμως, κάποια στιγμή δημοσίευσε το 1905 μία εργασία με τίτλο "Μία υπόθεση για τα κβάντα του φωτός", με την οποία επεκτείνει την ανακάλυψη του Πλανκ από το έτος 1900. Τυπικά γι' αυτή την εργασία του έλαβε ο Αϊνστάιν μετά από 16 χρόνια το βραβείο Νόμπελ. Και πάλι το έτος 1905 δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά η "Ειδική Θεωρία της Σχετικότητας". Με αυτή την εργασία διαπιστώνεται ότι δεν υπάρχει απόλυτος χώρος και χρόνος, αλλά όλα εξαρτώνται από τον εκάστοτε παρατηρητή, είναι σχετικά ως προς τη θέση και την κίνησή του. Αυτή η εργασία προκάλεσε τεράστια εντύπωση στον επιστημονικό κόσμο! Έκτοτε άρχισαν να επισκέπτονται τη Βέρνη σημαντικοί επιστήμονες από όλο τον κόσμο για να γνωρίσουν τον παράξενο δημόσιο υπάλληλο. Η φήμη του Αϊνστάιν προέκυψε όμως κυρίως από το γεγονός ότι ασχολήθηκαν με τις εργασίες του κορυφαίοι επιστήμονες. Το 1911 έγινε ο Αϊνστάιν καθηγητής στο γερμανικό Πανεπιστήμιο της Πράγας και μετά στο Βερολίνο, όπου παράλληλα με τα διδακτικά καθήκοντα ολοκλήρωσε και τη "Γενική Θεωρία της Σχετικότητας". Η θεωρία αυτή επιβεβαιώθηκε πειραματικά από 'Αγγλους επιστήμονες στη διάρκεια του Α΄ παγκόσμιου πολέμου, με τη μέτρηση της απόκλισης του φωτός αστέρων, όταν αυτό περνάει από το βαρυτικό πεδίο μεγάλων μαζών, όπως αυτής του ήλιου. Το 1933, όταν οι ναζί είχαν ήδη εκλεγεί στην κυβέρνηση της Γερμανίας, άρχισαν να συκοφαντούν τον Αϊνστάιν ως πράκτορα των Αμερικανών και των Αγγλογάλλων, ενοχλημένοι από το γεγονός ότι ως σημαντικότερος εκπρόσωπος της γερμανικής επιστήμης φαινόταν εκείνη την εποχή ένας εβραίος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αναγκαστεί να αποχωρήσει ο μεγάλος ερευνητής από τη Γερμανική Ακαδημία Επιστημών. Εγκατέλειψε επίσης της Γερμανία, αυτή τη φορά οριστικά, με προορισμό την Αμερική. Με την εγκατάσταση του Αϊνστάιν στο Princeton, αρχίζει μια νέα περίοδος της ζωής του. Εκείνη την εποχή έκανε μεγάλη εντύπωση στην επιστημονική κοινότητα η ανακοίνωση του Μπορ ότι ο Χαν και ο Στράσμαν είχαν πετύχει σε εργαστήριό τους στη Γερμανία την πρώτη διάσπαση του ατόμου. Αμέσως άρχισαν οι ερευνητές να επαναλαμβάνουν αυτά τα πειράματα, βομβαρδίζοντας πυρήνες ουρανίου με ουδετερόνια. Αποτέλεσμα ήταν να απελευθερώνεται μια τεράστια ποσότητα ενέργειας, ανακάλυψη που οδήγησε στην κατασκευή της ατομικής βόμβας. Ο Αϊνστάιν πείστηκε από συναδέλφους του επιστήμονες, κυρίως από τον Τέλλερ, να συμβάλει στον αγώνα για την κατασκευή της βόμβας, φοβούμενος ότι οι ναζί θα κυρίευαν όλο τον πολιτισμένο κόσμο, αν προλάβαιναν αυτοί να αποκτήσουν το καταστροφικό όπλο. Για το σκοπό αυτό έστειλε μία επιστολή στον πρόεδρο Ρούσβελτ και του παρουσίαζε τις δυνατότητες της ατομικής βόμβας και τους κινδύνους που δημιουργούσε η κατοχή της. Τελικά οι φόβοι της επιστημονικής κοινότητας για κατάχρηση επαληθεύτηκαν από την αντίθετη πλευρά, αφού η ατομική βόμβα που κατασκευάστηκε υπό τη διεύθυνση του Οπενχάιμερ χρησιμοποιήθηκε από τις ΗΠΑ εναντίον της Ιαπωνίας, μετά την ουσιαστική λήξη του πολέμου. Στη συνέχεια και μέχρι τέλος της ζωής του δραστηριοποιήθηκε στις κινητοποιήσεις για αφοπλισμό, αφού είχε καταστεί και η Σοβιετική Ένωση πυρηνική δύναμη και είχε αρχίσει ο "ψυχρός πόλεμος", υπογράφοντας συχνά διακηρύξεις με άλλους επιστήμονες, κυρίως με τον Μπ. Ράσελ που ήταν ο κατεξοχήν ηγέτης των κινημάτων για την ειρήνη και τον αφοπλισμό.

Άγγελος Τερζάκης (1907-1978). Ο Άγγελος Τερζάκης γεννήθηκε στο Ναύπλιο, γιος του τότε δημάρχου της πόλης Δημητρίου Τερζάκη και της Αγγελικής το γένος Πανοπούλου. Το 1915 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα, όπου ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του και γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου, της οποίας αναγορεύτηκε διδάκτωρ το 1927. Από το 1929 και για δυο χρόνια άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου. Το 1925 πρωτοεμφανίστηκε στο χώρο της λογοτεχνίας με τη δημοσίευση της συλλογής διηγημάτων του Ο ξεχασμένος. Το 1929 εξέδωσε την Φθινοπωρινή Συμφωνία. Ακολούθησε η έκδοση του μυθιστορήματός του Δεσμώτες, που μαζί με τον Πρίγκηπα του Θράσου Καστανάκη θεωρήθηκαν από την κριτική ως τα πρώτα πεζογραφήματα της γενιάς του ’30 και Η παρακμή των Σκληρών, που επαινέθηκε από τον Κωστή Παλαμά, ενώ με μεγάλη επιτυχία εκδόθηκε το 1937 Η μενεξεδένια πολιτεία. Το 1936 παντρεύτηκε τη Λουΐζα Βογάσαρη, με την οποία απέκτησε ένα γιο το Δημήτρη. Τον ίδιο χρόνο παραστάθηκε στο Εθνικό Θέατρο η βυζαντινή τραγωδία του Αυτοκράτωρ Μιχαήλ. Το 1937 ανέλαβε τη Γραμματεία του Εθνικού Θεάτρου, όπου κατέλαβε διαδοχικά διάφορες διοικητικές θέσεις, φθάνοντας ως εκείνη του υπηρεσιακού γενικού διευθυντή (με αίτησή του παρέμεινε ως το 1960 στη θέση του διευθυντή δραματολογίου, την οποία κατέλαβε το 1940). Από το 1940 και ως τη λήξη του πολέμου υπηρέτησε στο Αλβανικό Μέτωπο.Τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου (1939), το Α’ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1958 για τη Μυστική Ζωή), το Βραβείο Δοκιμίου των Δώδεκα (1964 για τον τόμο δοκιμίων Προσανατολισμός στον αιώνα), το Αριστείο Γραμμάτων της Ακαδημίας Αθηνών (1969, για το Μυστήριο του Ιάγου). Ταξίδεψε στη Ρουμανία (1958), τη Σοβιετική Ένωση (1959), τις Η.Π.Α. (1966, όπου έδωσε διαλέξεις στα Πανεπιστήμια Princeton και Tufts), την Ουγγαρία (1966), το Ρήνο (1974). Διετέλεσε μορφωτικός σύμβουλος του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών (1966) και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (εκλέχτηκε το 1974). Το λογοτεχνικό έργο του Άγγελου Τερζάκη κινείται στα πλαίσια του τραγικού που γεννάται από το αναπόφευκτο της καταστροφής στην οποία οδηγούνται οι ήρωές του. Επηρεασμένος από συγγραφείς όπως ο Κνουτ Χάμσουν, ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι αλλά και ο Δημοσθένης Βουτυράς, δημιούργησε πρόσωπα αδύναμα να αντιδράσουν στην μιζέρια της ζωής του, πρόσωπα που ασφυκτιούν στο οικογενειακό και το ευρύτερο κοινωνικό τους περιβάλλον και εκπροσωπούν το αίσθημα απογοήτευσης και παραίτησης του συγγραφέα. Την ελπίδα τοποθέτησε στο χώρο των ιδανικών που ξεπερνούν πολιτικές και άλλες κατηγοριοποιήσεις, καθώς και στο χώρο της μεταφυσικής αναζήτησης. Από τα έργα του σημειώνουμε ενδεικτικά την Πριγκηπέσσα Ιζαμπώ, τη Μυστική ζωή, τη Μενεξεδένια Πολιτεία, ενώ πρέπει επίσης να αναφερθεί το σημαντικό δοκιμιακό έργο του που άσκησε επίδραση τόσο στη λογοτεχνική όσο και στη θεατρική παραγωγή του. Θεατρικά του έργα παραστάθηκαν από το Εθνικό Θέατρο, τους θιάσους Αιμίλιου Βεάκη (1942), Κατσέλη - Γληνού - Παρασκευά (1949), Κατερίνας (1959), Δημήτρη Χορν (1962), το Πειραματικό Θέατρο της Μαριέτας Ριάλδη (1970), το Αμφιθέατρο του Σπύρου Ευαγγελάτου (1995), καθώς και από άλλους θιάσους της Ελλάδας και του εξωτερικού. Έργα του μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες και ο ίδιος μετέφρασε έργα των Τζόζεφ Κόνραντ, Μπεν Τζόνσον, Ανρί Μπεργκσόν και Ευριπίδη. Διετέλεσε διευθυντής των βραχύβιων λογοτεχνικών περιοδικών Πνοή και Λόγος (1929) και του περιοδικού Εποχές (1963), και από το 1947 συνεργάστηκε σε τακτική βάση με την εφημερίδα Το Βήμα. Πέθανε στην Αθήνα. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Άγγελου Τερζάκη βλ. Ζήρας Αλεξ., «Τερζάκης Άγγελος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 9β. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988, Μπερλής Άρης, «Άγγελος Τερζάκης», Η μεσοπολεμική πεζογραφία· Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939) Η΄, σ.188-213. Αθήνα, Σοκόλης, 1993 Τερζάκης Άγγελος, «Βιογραφικόν Σημείωμα», Νέα Εστία 108, Χριστούγεννα 1980, αρ.1283, σ.2-4, Φαρμάκης Φρ., «Τερζάκης Άγγελος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 12. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. και «Χρονογραφία του Άγγελου Τερζάκη», Προσφορά στον Άγγελο Τερζάκη· Για τα εβδομηντάχρονά του, Τετράδια Ευθύνης 4, 12/1977, σ.101-103 (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).

Γεννήθηκε στη Φρανκφούρτη της Γερμανίας τον Απρίλιο του 1923. Λίγο πριν την άνοδο του ναζισμού στη Γερμανία η οικογένειά του αυτοεξορίζεται στο Βέλγιο για να σωθεί από τη βέβαιη σύλληψη. Σε ηλικία 16 ετών οργανώνεται στο βελγικό τμήμα της νεοϊδρυθείσας 4ης Διεθνούς. Στα 18 του ήταν μέλος της Κεντρικής Επιτροπής και δραστηριοποιούνταν στην παρανομία. Το 1941 συλλαμβάνεται για πρώτη φορά από τους Ναζί για διανομή αντιφασιστικών προκηρύξεων. Προπαγανδίζοντας ακούραστα το σοσιαλισμό ακόμη και μέσα στη φυλακή κατορθώνει να αφυπνίσει την εργατική συνείδηση των γερμανών στρατιωτών και οι οποίοι τον βοηθούν να δραπετεύσει. Συλλαμβάνεται για δεύτερη φορά και παραμένει φυλακισμένος μέχρι την ολοκληρωτική κατάρρευση του ναζισμού. Στα 23 του γίνεται μέλος της Ενιαίας Γραμματείας της 4ης Διεθνούς και από τότε παραμένει ηγετικό στέλεχός της μέχρι το θάνατό του το 1995. Παίζει ηγετικό ρόλο στην γενική απεργία του Βελγίου το 1961-62 και στο Μάη του '68.

Η Μαργκαρέτε Μπούμπερ-Νόυμαν, το γένος Τύρινγκ, γεννήθηκε στο Πότσνταμ το 1901. Από νωρίς ελκύεται από τις ιδέες της αριστεράς και το 1926 προσχωρεί στο ΚΚ Γερμανίας. Εξαιτίας των φρονημάτων και της πολιτικής της δράσης χάνει την επιμέλεια των δύο κοριτσιών που απέκτησε από τον σύντομο γάμο της με τον Ράφαελ Μπούμπερ. Το 1929 συναντά τον μεγάλο έρωτα της ζωής της, τον Χάιντς Νόυμαν, εξέχον στέλεχος της Κομμουνιστικής Διεθνούς, και τον ακολουθεί στη σοβιετική Ρωσία, στην Ισπανία κ.α. Στην τελευταία, ωστόσο, αναγκαστική μετάβασή τους στη Σοβιετική Ένωση τίποτα δεν είναι όπως πριν. Θα ζήσουν τις δίκες της Μόσχας, σε μια ατμόσφαιρα καταδόσεων, φόβου και υποψίας, μέχρι τη σύλληψη και τη φυλάκιση του Νόυμαν, λόγω "φραξιονιστικών" θέσεων, τον Απρίλιο του 1937. Η Μαργκαρέτε θα πληροφορηθεί την ακριβή ημερομηνία εκτέλεσης του συντρόφου της πολύ αργότερα. Συλλαμβάνεται και η ίδια και το 1939 εκτοπίζεται στο στρατόπεδο της Καραγκάντα, στις στέπες του Καζακστάν, όπου και θα παραμείνει μέχρι την παράδοσή της από τους Σοβιετικούς στους Ες Ες, το 1940. Ακολουθεί ο εγκλεισμός της στο ναζιστικό στρατόπεδο του Ράβενσμπρουκ, όπου τον Οκτώβριο του 1940 θα συναντήσει τη Μίλενα Γιέσενσκα. Οι δύο γυναίκες θα συνδεθούν, μέσα στον ζόφο του στρατοπέδου, με βαθιά και τρυφερή φιλία που θα διαρκέσει μέχρι τον θάνατο της Μίλενα το 1944. Έχοντας βιώσει στα χρόνια της νιότης την έξαρση της στράτευσης και τη συντριβή των επαναστατικών προσδοκιών, με το μοναδικό "προνόμιο" να έχει ζήσει την εμπειρία των στρατοπέδων και των δύο ολοκληρωτικών καθεστώτων, η Μπούμπερ-Νόυμαν θα θεωρήσει στο εξής χρέος της να καταδείξει τις ομοιότητές τους. Τα χρόνια μετά τον πόλεμο θα αφοσιωθεί στο συγγραφικό και το δημοσιογραφικό της έργο, ενώ παράλληλα θα αναπτύξει πλούσια ακτιβιστική δράση. Θα δώσει πολυάριθμες διαλέξεις και θα λάβει μέρος, το 1950, στο Συνέδριο για την Πολιτισμική Ελευθερία (CCF). Συγχρόνως οργανώνει την Επιτροπή Απελευθέρωσης Θυμάτων Αυθαιρεσίας του Ολοκληρωτισμού, ενώ το 1951 ιδρύει το Ινστιτούτο Πολιτικής Παιδείας και αρχίζει να εκδίδει το μηνιαίο περιοδικό, πολιτικής κυρίως ύλης, Ακτσιόν (Aktion). Η Μπούμπερ-Νόυμαν θα πεθάνει στις 6 Νοεμβρίου 1989, τρεις ημέρες πριν από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Σημαντικότερα έργα της: "Φυλακισμένη του Στάλιν και του Χίτλερ: Ένας κόσμος στο σκοτάδι, 1949"· "Πεδία μαχών της παγκόσμιας επανάστασης", 1967· "Η σβησμένη φλόγα. Πεπρωμένα της εποχής μου", 1976· ""Ελευθερία, είσαι και πάλι δική μου...". Ο αγώνας για την επιβίωση", 1978, κ.ά.

Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου του 1898 στο Άουγκσμπουργκ. Το 1917 γράφτηκε στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου του Μονάχου, αλλά εγκατέλειψε τις σπουδές του, ξαναγύρισε στο Άουγκσμπουργκ, και υπηρέτησε για ένα διάστημα σε στρατιωτικό νοσοκομείο. Οι θεατρικές του αναζητήσεις γνώρισαν πολύ γρήγορα την καταξίωση, με το βραβείο Κλάιστ (1922). Αντικομφορμιστής, ορκισμένος εχθρός του πολέμου και του καπιταλισμού, βρίσκεται ήδη από το 1923 πέμπτος στον μαύρο πίνακα του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος της Γερμανίας. Όταν οι Εθνικοσοσιαλιστές καταλαμβάνουν την εξουσία το 1933, ο Μπρεχτ παίρνει το δρόμο της εξορίας: Ελβετία, Δανία, Φινλανδία, Ρωσία, και τέλος Αμερική, όπου συνεργάζεται στην Καλιφόρνια με τον Τσάρλι Τσάπλιν και τον Τσαρλς Λώτον. Το 1949 εγκαθίσταται οριστικά στο Ανατολικό Βερολίνο, όπου πεθαίνει το 1956.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Ε.Μ.Π. Ασχολήθηκε με τη μετάφραση βιβλίων από το 1979. Συνιδρυτής της ιστοσελίδας τέχνης και λόγου happyfew.gr, στην οποία αρθρογραφεί τακτικά.

Η Διδώ Σωτηρίου (1909-2004) ήταν μυθιστοριογράφος και δημοσιογράφος. Γεννήθηκε στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας, κόρη του Ευάγγελου Παππά και της Μαριάνθης Παπαδοπούλου. Το 1919 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της στη Σμύρνη και μετά την καταστροφή του 1922 κατέφυγαν στην Ελλάδα. Στην Αθήνα ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές της με δασκάλους μεταξύ άλλων τους λογοτέχνες Κώστα Παρορίτη και Σοφία Μαυροειδή-Παπαδάκη. Φοίτησε στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών και το 1937 παρακολούθησε για λίγους μήνες μαθήματα γαλλικής λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Από το 1936 στράφηκε επαγγελματικά προς τη δημοσιογραφία. Συνεργάστηκε με το περιοδικό "Γυναίκα" (ως αρχισυντάκτρια) και τις εφημερίδες "Νέος Κόσμος" και "Ριζοσπάστης" (αρχισυντάκτρια από το 1944), ενώ κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής συνεργάστηκε με τις Μέλπω Αξιώτη, Έλλη Αλεξίου, Έλλη Παππά, Τιτίκα Δαμασκηνού, Ηλέκτρα Αποστόλου, Χρύσα Χατζηβασιλείου και άλλες ελληνίδες της αντίστασης. Πήρε μέρος στο συνέδριο της Κοινωνίας των Εθνών στη Γενεύη το 1935, όπου γνωρίστηκε με τη σύντροφο του Λένιν Αλεξάνδρα Κολοντάι και στο ιδρυτικό συνέδριο της Δημοκρατικής Ομοσπονδίας Γυναικών το 1945 στο Παρίσι. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1959 με την έκδοση του μυθιστορήματος "Οι νεκροί περιμένουν". Έργα της μεταφράστηκαν σε πολλές ξένες γλώσσες. Ένα κομμάτι του έργου της έχει γνωρίσει επιτυχία στο εξωτερικό, και ιδιαίτερα στην Τουρκία. Η Διδώ Σωτηρίου ανήκει στους έλληνες πεζογράφους του μεσοπολέμου. Το έργο της κινείται στο πλαίσιο του ρεαλισμού με έντονη την παρουσία του αυτοβιογραφικού στοιχείου και της συναισθηματικής συμμετοχής του συγγραφέως στις περιπέτειες των ηρώων της, και αντλεί τη θεματολογία του από τη μικρασιατική καταστροφή, την περίοδο του εμφυλίου και την μετά τον εμφύλιο περίοδο της ελληνικής ιστορίας. Με τα "Ματωμένα χώματα" η Σωτηρίου εγκαινίασε την πορεία της προς μια γραφή που συνδυάζει τη μυθιστορηματική τεχνική με μια προοπτική εξέτασης των θεμάτων της από ιστορική σκοπιά, πορεία που συνέχισε και στα δύο επόμενα μυθιστορήματά της την "Εντολή", με θέμα την υπόθεση Μπελογιάννη και το "Κατεδαφιζόμεθα". Τιμήθηκε με το βραβείο ελληνοτουρκικής φιλίας Αμπντί Ιπεκτσί, το 1983, με το Ειδικό Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας, το 1989, με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών, το 1990 και με τον Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος, το 1995. Το 2001 η Εταιρεία Συγγραφέων καθιέρωσε προς τιμήν της το βραβείο "Διδώ Σωτηρίου", το οποίο απονέμεται "σε ξένο ή έλληνα συγγραφέα που με τη γραφή του αναδεικνύει την επικοινωνία των λαών και των πολιτισμών μέσα από την πολιτισμική διαφορετικότητα". Πέθανε στην Αθήνα στις 23 Σεπτεμβρίου του 2004. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία της Διδώς Σωτηρίου βλ. Αλέξης Ζήρας, "Σωτηρίου Διδώ", στο "Παγκόσμιο βιογραφικό λεξικό", τ. 9β, Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988· Βαγγέλης Κάσσος, "Διδώ Σωτηρίου", στο "Η μεταπολεμική πεζογραφία· από τον πόλεμο του ’40 ως τη δικτατορία του ’67", τ. Ζ΄, Αθήνα, Σοκόλης, 1988, Δημοσθένης Κούρτοβικ , "Διδώ Σωτηρίου", στο "Έλληνες μεταπολεμικοί συγγραφείς: ένας κριτικός οδηγός", Αθήνα, Πατάκης, 1995 και Μιχάλης Μ. Μερακλής, Δώρα Μέντη, "Σωτηρίου Διδώ" στο "Λεξικό νεοελληνικής λογοτεχνίας", Αθήνα, Πατάκης, 2007. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, γεννημένων από τον 18ο αιώνα έως το 1935, Ε.ΚΕ.ΒΙ.)

Ο Τάκης Μαστρογιαννόπουλος γεννήθηκε στα 1946 στον Άλιμο, όπου και διαμένει. Δραστηριοποιήθηκε πολιτικά στον χώρο της ανανεωτικής κομμουνιστικής και σήμερα της ριζοσπαστικής αριστεράς. Συνεργάζεται επί μακρόν και αρθρογραφεί τακτικά στην εφημερίδα "Η Εποχή", υπήρξε εκδότης του περιοδικού "Το Στίγμα" ενώ συμμετέχει και στη συντακτική ομάδα του περιοδικού "Μαρξιστική Σκέψη". Είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ.

"Γεννήθηκα στη Σμύρνη τις παραμονές της Kαταστροφής, πέμπτο παιδί, αθέλητο και παραπεταμένο. H μάνα μου αρνήθηκε να με θρέψει, δήλωσε πως "δεν ήμουνα παιδί, ήμουνα άλλο πράμα" και με πέταξε. Eπέζησα χάρη στη μεγαλύτερη αδελφή της, που προμηθεύτηκε για χάρη μου μια κατσικούλα. Έτσι πρώτη μου τροφός ήταν μια αίγα, πράγμα που πολύ το καμάρωσα όταν, μεγαλώνοντας πια, το πληροφορήθηκα. H Kαταστροφή έφερε την οικογένεια στον Πειραιά. Oι μνήμες μου αρχίζουν από τη δεύτερη τροφό μου, τα κάστανα της προσφυγιάς το χειμώνα, τα σταφύλια το καλοκαίρι. Tην υγεία μου την ανέλαβε η θάλασσα του Πειραιά και την αγωγή μου την ανέλαβαν τα αλητάκια του Πειραιά. Όλα έδειχναν ότι η προλεταριακή μου συνείδηση ήταν εξασφαλισμένη. Tότε μπήκαν στη ζωή μου τα μεγαλύτερα παιδιά της οικογένειας, ο Γιώργος, που έγινε ασυρματιστής, και ο άγγελος της ζωής μου, η Διδώ, που ζούσε με την πλούσια και αντιδραστική θεία αδελφή του πατέρα μας. Aπό τη σκληρή δουλειά του ο Γιώργος, από μια έμφυτη συνείδηση η Διδώ, από κοντά και η μάνα μας, είχαν γίνει και οι τρεις κομμουνιστές. Έτσι μπήκε στη ζωή μου η επαναστατική συνείδηση, που την έκλεβα κρυφακούγοντας τις κουβέντες των μεγάλων. Mεγαλώνοντας, η ζωή μου ταυτίστηκε με την επανάσταση. Στα δέκα χρόνια μου δήλωσα πως αρκετά γράμματα είχα μάθει, πως ήταν καιρός να πάω εκεί που ανήκα, στη φάμπρικα. Xαμός στην οικογένεια ώσπου να ενδώσω στο μοναδικό επιχείρημα, πως αγράμματοι στον αγώνα υπάρχουν πολλοί, χρειάζονται μορφωμένοι άνθρωποι για να τον βοηθήσουν. Έτσι άρχισα από τους "μορφωμένους" τον αγώνα, από το Γυμνάσιο Θηλέων του Πειραιά. Γενική απεργία των φοιτητών και των μαθητών. Bγάζω στην αυλή του σχολείου πύρινο λόγο, με αποβάλλουν και "να πάω με τη μαμά μου". Tελευταία τάξη του Γυμνασίου και 4η Aυγούστου, στην Kοκκινιά. Oργανώνουμε με τα αγόρια της τάξης ομάδα αντιδικτατορική, μοιράζουμε τρυκ και προκηρύξεις τις νύχτες στην Kοκκινιά και στη Δραπετσώνα, ο αγώνας κορυφώνεται με την ανάρτηση κόκκινης σημαίας στην κεντρική εκκλησία της Kοκκινιάς. Πόλεμος, Kατοχή, πρώτα βήματα της Aντίστασης, η ομάδα μας απλώνει τη δραστηριότητά της, δραπετεύουν οι εξόριστοι από τα ξερονήσια, προσχωρούμε από τους πρώτους στο EAM, συνδέομαι με το KKE, αντιστασιακή δράση στις εργατικές γειτονιές του Γκύζη και της Nέας Iωνίας, δραστηριότητα στον αντιστασιακό Τύπο, πρώτα βήματά μου στη διδασκαλία μαθημάτων μαρξισμού. Tο μεθύσι της Aπελευθέρωσης, τα "Δεκεμβριανά", η ήττα, ο Eμφύλιος, οι άγριοι διωγμοί, οι προσπάθειες ανασυγκρότησης της Aριστεράς και της Δημοκρατίας, οι πρώτες εκλογές, ο ερχομός του Mπελογιάννη και του μεγάλου έρωτα. H σύλληψή μας, τα Xριστούγεννα του 1950. Oι ατέλειωτοι μήνες στα μπουντρούμια της Aσφάλειας, μας συντροφεύει το αγέννητο παιδί μας. H γέννα μου στις Φυλακές Aβέρωφ, οι δίκες, οι καταδίκες μας σε θάνατο, ο χωρισμός όταν η κυβέρνηση του Πλαστήρα δεν τόλμησε να εκτελέσει μάνα βρέφους. Tα 13 χρόνια μου στη φυλακή. Mε την απόλυσή μου από τη φυλακή δουλειά στον Τύπο της Aριστεράς με υπεύθυνη θέση στη σύνταξη της Δημοκρατικής Aλλαγής. Mε τη χούντα, εξορία στα Γιούρα. Aρρώστια, απόλυσή μου με τη συμβολή της Σοβιετικής Ένωσης, που με καλεί να φιλοξενηθώ εκεί μαζί με το γιο μου. Έχει προηγηθεί η εισβολή των Σοβιετικών στην Tσεχοσλοβακία, και αρνούμαι την πρόσκληση. Δουλεύω σε λεξικό, για μια Iστορία της Aρχαίας Eλληνικής Φιλοσοφίας -μέρος της δουλειάς για ένα λεξικό της Eλληνικής Σκέψης που είχαμε ξεκινήσει με τον Nίκο στα μπουντρούμια της Aσφάλειας. Προσπαθώ να εργαστώ για τη συνένωση της Aριστεράς και γι' αυτό το σκοπό επανασυνδέομαι με το KKE. H επανένωση ξεκίνησε με καλούς οιωνούς, και είχε οικτρό τέλος. Aπεχώρησα από το KKE, πράγμα που και η ηγεσία του επιθυμούσε. Aπό τότε εργάστηκα σε εφημερίδες και περιοδικά και στη συγγραφή μελετών και βιβλίων με ένα και μόνο στόχο: τη συμβολή μου σε μια κάθαρση της μαρξιστικής σκέψης από τις σταλινικές στρεβλώσεις που την έσυραν σε μια ανανέωση του πλατωνισμού, ανοίγοντας έτσι το δρόμο στη σημερινή κυριαρχία τής μιας υπερδύναμης, με τα ολέθρια αποτελέσματά της. Kι επίσης για να συνεχίσω, όσο μπορώ ακόμη, την κοινή με τον Mπελογιάννη προσπάθεια για μια ιστορία της Eλληνικής Σκέψης περιλαμβάνοντας στη συγγραφική δουλειά μου μελέτες για την αρχαιοελληνική σκέψη που κρατάει όσο ποτέ τη ζωντάνια της." Η Έλλη Παππά "έφυγε" στην Αθήνα στις 27 Οκτωβρίου 2009, σε ηλικία 89 ετών, για να ταφεί δίπλα στον σύντροφό της Νίκο Μπελογιάννη. Στο συλλυπητήριο μήνυμά του ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κάρολος Παπούλιας χαρακτήρισε την Έλλη Παππά, "σύμβολο μιας εποχής δύσκολης για την Ελλάδα" συμπληρώνοντας ότι "θα τη θυμόμαστε για τους αγώνες της, για τη σκέψη της και για την ομορφιά της ψυχής της".

Ο Χρήστος Κεφαλής γεννήθηκε το 1963. Είναι απόφοιτος του Χημικού Τμήματος του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Στα φοιτητικά του χρόνια συμμετείχε ενεργά στο φοιτητικό κίνημα από τις γραμμές της ΚΝΕ και του ΚΚΕ. Άρθρα του για ποικίλα πολιτικά, ιδεολογικά και επιστημονικά θέματα έχουν εμφανιστεί κατά καιρούς σε αριστερές εφημερίδες (Αυγή, Εποχή) και περιοδικά (Πολίτης, Δαίμων της Οικολογίας, Σπάρτακος, κ.ά.). δημοσίευσε δύο δοκίμια για τους Τρότσκι και Λούκατς με μεταφράσεις κειμένων τους (εκδ. Παρασκήνιο), καθώς και δικές του μελέτες, όπως "Οι διαλεκτικοί σης συμφοράς και οι συμφορές της διαλεκτικής" (εκδ. Κορφή, 2000), μια κριτική των παραχαράξεων της διαλεκτικής, κ.ά. Ασχολήθηκε επίσης με το σκάκι, συστηματικά από το 1978, όταν εντάχθηκε στον ΣΟ Παγκρατίου, με τον οποίο αγωνιζόταν για μια 15ετία, πρώτα στις εφηβικές και μετά στις αντρικές σκακιέρες. Έχει τον τίτλο του "Υποψηφίου Μετρ". Συμμετείχε στα τελικά του Πρωταθλήματος Νέων το 1981 και στα ημιτελικά Αντρών το 1990. Έχει εργαστεί ως δάσκαλος σκακιού στο Αρσάκειο Ψυχικού και ως μεταφραστής. Σκακιστικά άρθρα του έχουν φιλοξενηθεί κατά καιρούς στο περιοδικό "Σαχ" και στις εφημερίδες "Αυγή" και "Χανιώτικα Νέα". Είναι υπεύθυνος του σκακιστικού τμήματος της ΑΕΠ Μελισσίων και μέλος του ΔΣ της ΕΣΟ (Ελληνικής Σκακιστικής Ομοσπονδίας).

Ο Γιάννης Τόλιος γεννήθηκε στη Λαµπεία (∆ίβρη) του ∆ήµου Ολυµπίας. Είναι απόφοιτος του Πανεπιστηµίου Πειραιά, µε µεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήµιο του Λονδίνου (Birkbeck College) και στο Πανεπιστήµιο Λοµονόσοφ της Μόσχας. Είναι διδάκτωρ Οικονοµικών Επιστηµών (Ph.D.) στο Πάντειο Πανεπιστήµιο. Μιλάει αγγλικά και ρωσικά. Είναι παντρεµένος και έχει δύο παιδιά. Eργάστηκε ως ερευνητής στη ∆/ση Μελετών και Προγραµµατισµού της Αγροτικής Τράπεζας (ΑΤΕ), στο «Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών» (ΚΜΕ), ως µετακλητός υπάλληλος της Ελληνικής Βουλής, καθώς και ως υπάλληλος στο ΤΠ και ∆ανείων. Την περίοδο της χούντας πήρε ενεργό µέρος στον αντιδικτατορικό αγώνα από τις γραµµές του ΠΑΜ, της Αντι-ΕΦΕΕ και της ΚΝΕ. Για τη δράση του συνελήφθη, βασανίστηκε και φυλακίστηκε. Μετά τη µεταπολίτευση συµµετείχε ενεργά στους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες, από τις γραµµές του ΚΚΕ, του ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ και της ΛΑΕ. Το 2015 έγινε ΓΓ Βιοµηχανίας στο υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, θέση από την οποία παραιτήθηκε τον Αύγουστο ’15, όταν η κυβέρνηση ψήφισε το νέο Μνηµόνιο. Έχει δραστήρια συµµετοχή στο «Euro-Memo» των ευρωπαίων οικονοµολόγων για µια «Εναλλακτική Οικονοµική Πολιτική στην Ευρώπη» και είναι συντονιστής του «Μαρξιστικού Χώρου Μελέτης και Έρευνας» (ΜΑΧΩΜΕ). Κυριότερες µελέτες και βιβλία του: Κατανοµή και Ανακατανοµή Εθνικού Εισοδήµατος (1983), Σύγχρονος Καπιταλισµός, Τάσεις Ανάπτυξης και Αντιθέσεις (1991), Συγκέντρωση Κεφαλαίου, Τραπεζικοί και Ασφαλιστικοί Όµιλοι στην Ελληνική Κοινωνία (1998), Συγκέντρωση Κεφαλαίου, Οικονοµικοί Όµιλοι και Οικονοµική Ελίτ (1999), Συγκέντρωση Κεφαλαίου, Βιοµηχανικοί Όµιλοι και Βιοµηχανική Πολιτική (2003), Περιβάλλον και Αγροτική πολιτική σε συνθήκες παγκοσµιοποίησης (2008), Κρίση, Απεχθές Χρέος και Αθέτηση Πληρωµών, Το ελληνικό… δίληµµα (Τόπος, 2011), Eurozone Crisis, “Odious debt” and default of payments (2012), Η Μετάβαση στο Εθνικό Νόµισµα, αφετηρία εξόδου από την κρίση (2016). Συµµετοχή του σε συλλογικά έργα: Παραγωγικότητα, Ανταγωνιστικότητα και Ανεργία (1984), Η κοινωνία των 2/3 (2000), Ο Οκτώβρης και η Εποχή µας (Τόπος, 2010), Ο Χάρτης της Κρίσης (Τόπος, 2010), Κυβέρνηση της Αριστεράς (Τόπος, 2013), Ταξική διάρθρωση της Ελληνικής Κοινωνίας (2015), Παραγωγική Ανασυγκρότηση (2015), Ευρωζώνη, Εθνικό Νόµισµα και Λαϊκή Κυριαρχία (2017), Προϋποθέσεις υπέρβασης της Λιτότητας και της Επιτροπείας (2018), Αντέχουν οι ιδέες του Μαρξ; (Τόπος, 2020).