Αρχιτεκτονική

O Δημήτρης Μπίρης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1944. Οι παρουσίες του πατέρα του Κυπριανού (αρχιτέκτονα και Καθηγητή της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ) και των θείων του Κώστα Μπίρη (αρχιτέκτονα, πολεοδόμου και ιστορικού ερευνητή) και Γιώργου Μπίρη (έγκριτου πολιτικού μηχανικού) υπήρξαν ιδιαίτερα ισχυροί παράγοντες για την επιλογή του δικού του πεδίου δράσης. Τα πρόσωπα αυτά τον βοήθησαν να φέρει στην επιφάνεια και να ενεργοποιήσει από πολύ νωρίς τόσο τις έμφυτες εικαστικές του δεξιότητες και ευαισθησίες, όσο και την ισχυρή δομική-κατασκευαστική του ροπή. Έτσι, το 1962 εισάγεται στη Σχολή Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ και ολοκληρώνει με επιτυχία το πρώτο έτος σπουδών. Εντούτοις έχει ήδη συνειδητοποιήσει ότι ο φυσικός του χώρος είναι η αρχιτεκτονική, με αποτέλεσμα την επόμενη χρονιά (1963) να μετεγγραφεί κατόπιν εξετάσεων στο δεύτερο έτος της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ απ' όπου αποφοίτησε το 1967. Το 1976 προσλαμβάνεται ως βοηθός στην έδρα της Οικοδομικής του ΕΜΠ (με Καθηγητές τους Δ. Αγγελίδη και Α. Ζάννο), ενώ στη συνέχεια εκλέγεται Λέκτορας και κατόπιν Επίκουρος Καθηγητής μέχρι το 2002 στην ίδια περιοχή, με Καθηγητή τον Ν. Καλογερά. Στην ειδική περιοχή της Οικοδομικής και ως οργανωτής του εργαστηρίου ελαφρών κατασκευών ανέπτυξε τη διδακτική και ερευνητική-συγγραφική του δράση που αφορούσε τα ελαφρά, μεταταλλασσόμενα, οικολογικά κατασκευαστικά συστήματα (εφελκυόμενες μεμβράνες κάλυψης, ξύλινες κατασκευές και ελαφρές δικτυωματικές κατασκευές στο χώρο). Εκεί διατύπωσε προσωπικές ιδεολογικές και επιστημονικές θέσεις για την οικοδομική τεχνολογία με συνθετική κατεύθυνση. Έκανε επίσης πράξη την καινοτόμο ιδέα του για ένα νέο μάθημα στο οποίο οι σπουδαστές και σπουδάστριες ασκούνταν στη χειροποίητη κατασκευή σε κλίμακα 1:1, που απέσπασε την ενθουσιώδη αποδοχή ολόκληρης της σχολής. Ο Δημήτρης Μπίρης υπήρξε εταίρος σε συνεργασία με τον αδελφό του Τάσο, του Αρχιτεκτονικού Γραφείου Καθηγητού Κυπριανού Μπίρη και Συνεργατών. Στο πλαίσιο αυτής της ομάδας εκπόνησε μελέτες ιδιωτικών και -κυρίως- δημόσιων έργων. Από αυτά τα περισσότερα έχουν υλοποιηθεί και παρουσιάζονται στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία. Η κύρια δράση της ομάδας στο χώρο της αρχιτεκτονικής εφαρμογής πραγματοποιήθηκε μέσω των συμμετοχών και βραβεύσεων σε πανελλήνιους και διεθνείς διαγωνισμούς (π.χ., Β΄ βραβείο Διεθνούς Διαγωνισμού για το "Νέο Μουσείο της Ακρόπολης", Α΄ βραβείο Πανελλήνιου Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για το "Νέο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης" και Α΄ βραβείο Πανελλήνιου Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για το "Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Ηρακλείου Κρήτης" κ.ά.). Τέλος ο Δημήτρης Μπίρης υπήρξε εξαιρετικός φωτογράφος, καθώς μέσα σε σαράντα χρόνια έχει πραγματοποιήσει άπειρες λήψεις μεγάλου εικαστικού και αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος από λαϊκές και σύγχρονες κατασκευές που σήμερα συνθέτουν ένα σπάνιο αδημοσίευτο υλικό με ιστορική πια αξία. Ήταν παντρεμένος με την αρχιτέκτονα Κέλλυ Βρεττού, μόνιμο μέλος της αρχιτεκτονικής ομάδας, όπως είναι και τα δύο του παιδιά, Κυπριανός και Κατερίνα. Ο Δημήτρης Μπίρης έφυγε αδόκητα από τη ζωή το 2002.

Ο Δημήτρης Ησαΐας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1952 και αποφοίτησε από την Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ το 1976. Από τα φοιτητικά του χρόνια συνεργάζεται με τον Τάση Παπαϊωάννου, συνεργασία που από το 1979 έχει τη μορφή αρχιτεκτονικού γραφείου. Έχει εκπονήσει μελέτες για δημόσια και ιδιωτικά έργα και έχει πάρει μέρος σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς με προτάσεις που έχουν αποδώσει μεγάλο αριθμό βραβεύσεων. Η τελευταία αυτή δραστηριότητα αποτελεί σημαντικό τμήμα της δουλειάς του αλλά και πεδίο έρευνας και προβληματισμού. Το αρχιτεκτονικό του έργο παρουσιάζεται σε πλήθος δημοσιεύσεων στην ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία καθώς και σε σημαντικές αρχιτεκτονικές εκθέσεις. Ο κατάλογος των έργων του γραφείου Δ.Ησαΐας και Τ.Παπαϊωάννου περιλαμβάνει κτίρια όπως το Δικαστικό Μέγαρο Αιγίου (Α’ βραβείο πανελλήνιου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού-1988), το κτίριο γραφείων στην Αθήνα (βραβείο ΕΙΑ - 2000), τα Αρσάκεια Σχολεία Πατρών (2004) και Τιράνων (2007) και το Μουσείο Περιβάλλοντος Στυμφαλίας (Ειδικό βραβείο - 2008). Παράλληλα ανέπτυξε ερευνητική δραστηριότητα για θέματα κατοικίας στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (1984-1992) και στο Johns Hopkins Center for Metropolitan Planning and Research (1982-1983). Σημαντική θέση στη διαμόρφωση των απόψεών του έχει η διδακτική του δραστηριότητα και η σχέση του με την Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ. Το 1992 εκλέχτηκε Λέκτωρ του Τομέα Ι των Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ όπου και εξακολουθεί να διδάσκει στη βαθμίδα του Αναπληρωτή Καθηγητή. Έχει δώσει διαλέξεις και συμμετέχει στο δημόσιο διάλογο που αφορά στην αρχιτεκτονική και στην πόλη δημοσιεύοντας άρθρα και σχόλια σε βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες. Μεταξύ άλλων συμμετείχε στη συγγραφή του βιβλίου "Αρχιτεκτονική. Ιδέες που συναντιούνται-ιδέες που χάνονται" (2004).

Ο Τάσης Παπαϊωάννου γεννήθηκε τον Μάρτιο του 1953 στην Αθήνα. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, από την οποία αποφοίτησε το 1976. Επέστρεψε στη Σχολή το 1982 ως επιστημονικός συνεργάτης και ασχολήθηκε συστηματικά με τη διδασκαλία του μαθήματος της Κτηριολογίας και των Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων. Σήμερα είναι καθηγητής του Τομέα 1, της περιοχής των Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων, της Σχολής Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ. Έχει δώσει διαλέξεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Συνεργάζεται με τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Ησαΐα, με τον οποίο διατηρούν αρχιτεκτονικό γραφείο από το 1979. Στο πλαίσιο αυτής της ομάδας, αλλά συνεργαζόμενος και με άλλους αρχιτέκτονες, έχει εκπονήσει πολλές αρχιτεκτονικές μελέτες δημόσιων και ιδιωτικών έργων. Από αυτά, πολλά παρουσιάζονται στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία. Έχει συμμετάσχει σε σημαντικούς πανελλήνιους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς με προτάσεις που έχουν αποδώσει μεγάλο αριθμό βραβεύσεων. Οι συμμετοχές του αυτές αποτελούν σημαντικό τμήμα της αρχιτεκτονικής του δουλειάς, αλλά και πεδίο έρευνας και προβληματισμού. Το 2000 το έργο του "Κτήριο Γραφείων στην Αθήνα" κέρδισε το πρώτο βραβείο του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής στην κατηγορία "Έργα επαγγελματικής και κοινής χρήσης". Τον Μάιο του 2003 παρουσίασε με τον ζωγράφο Αλέκο Φασιανό στην "Αθηναΐδα" την έκθεση "Ζωγραφικός και Αρχιτεκτονικός Xώρος". Έχει δημοσιεύσει σειρά άρθρων για θέματα αρχιτεκτονικής σε ελληνικά και ξένα βιβλία και περιοδικά. Έχει συμμετάσχει με έργα του σε εκθέσεις αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει συγγράψει με τον Αλέκο Φασιανό το βιβλίο "Άναρχη πόλη" (Κάκτος, 2004) και έχει συμμετάσχει με άλλους αρχιτέκτονες στη συγγραφή του βιβλίου "Αρχιτεκτονική: Ιδέες που συναντιόνται, ιδέες που χάνονται" (Eκδ. Παπασωτηρίου, 2004). Tο 2005 έγραψε την "Αρχιτεκτονική του καθημερινού". Tο "H αρχιτεκτονική και η πόλη" είναι το τέταρτο βιβλίο του.

Ο Τάσος Μπίρης γεννήθηκε τον Ιούνιο του 1942 στην Αθήνα. Μεγάλωσε σε περιβάλλον αρχιτεκτόνων. Ο πατέρας του Κυπριανός Μπίρης, αρχιτέκτονας και Καθηγητής της Ανώτατης Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, και ο θείος του Κώστας Μπίρης, επίσης αρχιτέκτονας-πολεοδόμος και γνωστός μελετητής της αρχιτεκτονικής ιστορίας της Αθήνας, οδήγησαν τα πρώτα του βήματα προς την κατεύθυνση της αρχιτεκτονικής. Σπούδασε στη Σχολή Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, από την οποία αποφοίτησε το 1966. Τον ίδιο χρόνο δέχτηκε πρόταση του καθηγητή Ιωάννη Δεσποτόπουλου, του οποίου ήταν μαθητής, να υπηρετήσει στην έδρα «Γενικής Κτιριολογίας και Αρχιτεκτονικών Συνθέσεων» της ίδιας σχολής, ως μέλος του διδακτικού προσωπικού. Δίδαξε στον Τομέα Ι (του οποίου υπήρξε πρώτος διευθυντής προερχόμενος από τη νεότερη γενιά διδασκόντων που εκλέχθηκαν με το Π.Δ. 123) ως Καθηγητής στην περιοχή των αρχιτεκτονικών Συνθέσεων. Κατά την περίπου 40 χρόνων δράση του εκεί διαμόρφωσε και διατύπωσε δημοσίως προσωπικές του θέσεις για το μάθημα των Συνθέσεων (ορισμός εκπαιδευτικού αντικειμένου, θεματολογίας, μεθόδων διδασκαλίας των Συνθέσεων κ.ά). Πολλές από τις απόψεις του αυτές παρουσιάζονται στο πρώτο του βιβλίο "Αρχιτεκτονικής Σημάδια και Διδάγματα. Στο ίχνος της Συνθετικής Δομής" το οποίο δίδεται ως εκπαιδευτικό σύγγραμμα στους σπουδαστές και τις σπουδάστριες των μεγαλύτερων εξαμήνων. Κεντρικά θέματα αυτής της έρευνας του, αλλά και της διδασκαλίας του, αποτέλεσαν έννοιες όπως η «Κεντρική Ιδέα», η «Συνθετική Δομή σε συνάρτηση με τη Μορφή», οι «Αντίρροπες συζυγίες», οι «Αρχέτυπες χωρικές δομές», η σημασία του συσχετισμού θεωρίας και πράξης στο μάθημα των Συνθέσεων κ.ά. Ταυτόχρονα, ο Τάσος Μπίρης δίδαξε ως προσκεκλημένος (άμισθος με δική του επιθυμία) καθηγητής στο νεοσύστατο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΔΠΘ στη Ξάνθη για έξι συνεχή έτη. Κατά το διάστημα αυτό οργάνωσε τις βασικές κατευθύνσεις του μαθήματος των αρχιτεκτονικών Συνθέσεων, το οποίο τώρα εμπλουτίζουν με δικές τους ιδέες νεότεροι εκλεγμένοι διδάσκοντες του Τμήματος. Εξάλλου, υπήρξε εταίρος σε συνεργασία με τον αδελφό του Δημήτρη Μπίρη (αρχιτέκτονα και Επίκουρο Καθηγητή της ίδιας Σχολής, ο οποίος χάθηκε αδόκητα το 2002) του Αρχιτεκτονικού Γραφείου Καθηγητού Κυπριανού Μπίρη και συνεργατών. Στο πλαίσιο αυτής της ομάδας έχει εκπονήσει μελέτες ιδιωτικών και -κυρίως-δημοσίων κτηρίων. Από αυτά τα περισσότερα έχουν υλοποιηθεί και παρουσιάζονται στην ελληνική και ξένη βιβλιογραφία. Η κύρια δράση του στο χώρο της αρχιτεκτονικής εφαρμογής εξακολουθεί να πραγματοποιείται μέσω συμμετοχών και βραβεύσεων σε σημαντικούς πανελλήνιους και διεθνείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς (π.χ., Β' βραβείο Διεθνούς Διαγωνισμού για το «Νέο Μουσείο Ακρόπολης», Α' βραβείο Πανελλήνιου Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για το «Νέο Δημαρχείο Θεσσαλονίκης» και Α' βραβείο Πανελλήνιου Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού για το «Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Ηρακλείου Κρήτης» κ.ά.). Έχει συγγράψει σειρά άρθρων για θέματα αρχιτεκτονικής σε ελληνικά και ξένα βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες και έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Επίσης, έχει συγγράψει τρία βιβλία και έχει συμμετάσχει σε ένα συλλογικό τόμο με γενικό αντικείμενο την αρχιτεκτονική. Είναι παντρεμένος με την αρχιτέκτονα και Λέκτορα της Σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, Σοφία Τσιράκη, επίσης μόνιμο μέλος της ίδιας αρχιτεκτονικής ομάδας. Μετά την αποχώρηση του από τη Σχολή Αρχιτεκτόνων το 2009, ο Τάσος Μπίρης συνεχίζει τη δράση του ως ομότιμος Καθηγητής και παράλληλα ως δρων αρχιτέκτων.

Η Ελένη Αμερικάνου (γ. 1960, Λαμία) είναι αρχιτέκτων Ε.Μ.Π. (1985). Διδάκτωρ μηχανικός Ε.Μ.Π. (1997), με θέμα διδακτορικής διατριβής: "Η Αναπαράσταση στην αρχιτεκτονική. Φυσιογνωμία και λειτουργία των μέσων αναπαράστασης στην αρχιτεκτονική". Διατηρεί γραφείο αρχιτεκτονικών μελετών από κοινού με τον αρχιτέκτονα Πάνο Εξαρχόπουλο (κτίρια ιδιωτικής και δημόσιας χρήσης). Έχει λάβει μέρος και διακριθεί σε διεθνείς και πανελλήνιους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς (Β' Βραβείο στο διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για το Νέο Μουσείο Ακρόπολης). Το αρχιτεκτονικό της έργο έχει δημοσιευθεί σε ελληνικές και ξένες εκδόσεις και έχει παρουσιαστεί σε εκθέσεις. Από το 1999 διδάσκει αρχιτεκτονικές συνθέσεις στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Δ.Π.Θ., όπου σήμερα είναι Επίκουρος Καθηγήτρια και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Αρχιτεκτονικού Σχεδιασμού και Ερευνών IV: Οργάνωσης Χώρων και Μικροπεριβάλλοντος. Έχει συμμετάσχει σε συνέδρια και ημερίδες και ανακοινώσεις της έχουν δημοσιευτεί σε πρακτικά. Είναι μεταξύ των συγγραφέων του συλλογικού έργου "Αρχιτεκτονική. Ιδέες που συναντιούνται -Ι δέες που χάνονται", Αθήνα 2004.