Πρόσωπα και προσωπεία του αφηγητή στην ελληνική παιδική και νεανική λογοτεχνία της τελευταίας τριακονταετίας

Ο Β. Δ. Αναγνωστόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, γεννήθηκε το 1941 στον ΄Αγιο Γεώργιο Δομοκού, σπούδασε με υποτροφία Κλασική Φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και συμπλήρωσε τις σπουδές του στη Γερμανία. Υπηρέτησε επί 42 χρόνια ως φιλόλογος στη δημόσια και ιδιωτική εκπαίδευση: στο Ιεροδιδασκαλείο Βελλάς Ιωαννίνων (1966-1971), στην ιδιωτική Εκπαίδευση (1971-1975), στη Σχολή Νηπιαγωγών Καρδίτσας (1976-1989) και Καθηγητής της νεοελληνικής λογοτεχνίας (με έμφαση στην Παιδική) στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, από το 1989 έως το 2008, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε. Έχει κατευθύνει τη δράση του σε εκπαιδευτικά, κοινωνικά και πολιτιστικά ζητήματα. Ασχολείται με την κριτική του βιβλίου, ιδιαίτερα με την έρευνα και τη μελέτη της παιδικής λογοτεχνίας, καθώς και με τη λαϊκή παράδοση και γλώσσα. Έχει διατελέσει Μέλος και Πρόεδρος πολλών σωματείων. Έχει βραβευτεί από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, τον Κύκλο του Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, το πανεπιστήμιο της Padova και από πολλούς άλλους φορείς και συλλόγους. Το έργο του περιλαμβάνει βιβλία της ειδικότητάς του (πάνω από 60) για τη γλώσσα, την ποίηση, την παιδική/ νεανική λογοτεχνία, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, την κριτική του βιβλίου, τη λαϊκή παράδοση, το παραμύθι, βιβλία για παιδιά, ανθολόγια κ.ά.

Η Διαμάντη Αναγνωστοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1958. Σπούδασε φιλολογία στην Αθήνα και νεότερη και σύγχρονη λογοτεχνία στη Γαλλία, όπου έκανε μεταπτυχιακές σπουδές και εκπόνησε διδακτορική διατριβή (1985). Είναι επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου και διδάσκει στο γνωστικό αντικείμενο "Νεότερη και Σύγχρονη Νεοελληνική Λογοτεχνία". Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα και οι δημοσιεύσεις της στρέφονται γύρω από τη μεσοπολεμική ποίηση και πεζογραφία, τη διάσταση της ετερότητας και της εικόνας της γυναίκας σε λογοτεχνικά κείμενα, τον ελληνικό και γαλλικό υπερρεαλισμό, τη διεργασία του πένθους στα δημοτικά τραγούδια, τα λογοτεχνικά κείμενα στα βιβλία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, τη λογοτεχνική πρόσληψη στην εκπαίδευση. Είναι συγγραφέας τεσσάρων βιβλίων και πολλών άρθρων δημοσιευμένων σε ελληνικά και γαλλικά επιστημονικά και λογοτεχνικά περιοδικά.

Η Αγγελική Γιαννικοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964. Σπούδασε λογοτεχνία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και παιδαγωγικά στη Σχολή Νηπιαγωγών Αθηνών. Το 1989 πήρε Μάστερ εκπαίδευσης (M.Εd) από το Πανεπιστήμιο του Hull (Αγγλία), ενώ το 1992 απέκτησε το διδακτορικό της δίπλωμα από το ίδιο Πανεπιστήμιο με θέμα της διατριβής της, "Οι αισώπειοι μύθοι και η αγωγή των παιδιών με ειδική αναφορά στις ηλικίες τέσσερα έως έξι". Ασχολείται με θέματα εισαγωγής στο γραμματισμό (έχει δημιουργήσει κόμβο με σχετικό εκπαιδευτικό υλικό για νηπιαγωγούς στο http: www.rhodes.aegean.gr/tepaes/ekpaideutiko_iliko.html), πολυγραμματισμών, διαθεματικών προσεγγίσεων και κυρίως με το εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο και τη διδακτική της λογοτεχνίας στο νηπιαγωγείο. Αρθρογραφεί σε επιστημονικά περιοδικά και στην Αγγλία κυκλοφορεί το βιβλίο της "Fables and Children: Form and Function". Aσχολείται με θέματα εικονογράφησης παιδικών βιβλίων, με ζητήματα αφήγησης ιστοριών, πρόσληψης και κατανόησης παραμυθιών, καθώς και με θέματα (προ)ανάγνωσης. Είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια στο ΤΕΑΠΗ του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η Άντα Κατσίκη-Γκίβαλου γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το 1969 ξεκίνησε μεταπτυχιακές σπουδές στο "Νεοελληνικό Ινστιτούτο της Σορβόνης" στο Παρίσι και το 1973 πήρε Doctorat 3me cycle, από το Πανεπιστήμιο Paris III της Σορβόνης, στη συγκριτική λογοτεχνία. Θέμα της διατριβής της ήταν: "L'influence des chants populaires sur la langue et sur la poesie de Palamas" ("Η επίδραση των δημοτικών τραγουδιών στη γλώσσα και στην ποίηση του Παλαμά"), Παρίσι 1972. Από το 1972 έως το 1986 εργάστηκε ως ερευνήτρια στο Κέντρο Έρευνας του Ιστορικού Λεξικού Ελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών. Παράλληλα για δύο χρόνια (1980-1982) δίδαξε στη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ως ειδική επιστήμονας, ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας και ανάλυση νεοελληνικών κειμένων. Από το 1986 είναι καθηγήτρια -και από το 2013 ομότιμη καθηγήτρια- νεοελληνικής φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, όπου δίδαξε νεοελληνική φιλολογία και παιδική λογοτεχνία. Στο επιστημονικό, συγγραφικό και ερευνητικό της έργο ασχολείται με θέματα νεοελληνικής ποίησης (ζητήματα ποιητικής τέχνης και κριτικής, 19ος και 20ός αιώνας). Στο χώρο της λογοτεχνίας για παιδιά και για νέους ασχολείται με θέματα ιστορίας, ζητήματα θεματολογίας, υφολογίας σύγχρονων κειμένων για παιδιά και νέους, με τις σχέσεις λογοτεχνίας-εκπαίδευσης, καθώς και με τη φιλαναγνωσία.

Η Αλεξάνδρα Ζερβού είναι καθηγήτρια Κλασικής Φιλολογίας και Παιδικής Λογοτεχνίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Κρήτης. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές Συγκριτικής Λογοτεχνίας, Θεωρίας Λογοτεχνίας και Κλασικής Φιλολογίας στα Πανεπιστήμια Nanterre (Paris Χ) και της Σορβόννης (Ρaris IV). Ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την πρόσληψη και την παρουσία των Κλασικών στο σχολείο και γενικότερα στο σύγχρονο κόσμο. Έχει δημοσιεύσει επιστημονικά βιβλία και άρθρα.

Η Τζίνα Καλογήρου σπούδασε Παιδαγωγικά και Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου και εκπόνησε διδακτορική διατριβή με θέμα: Ζητήματα Ερμηνείας και Διδακτικής στο Έργο του Γιάννη Ρίτσου (Η περίπτωση του Εικονοστασίου Ανωνύμων Αγίων) (1994). Είναι μέλος ΔΕΠ του ΠΤΔΕ/ΕΚΠΑ από το 1996, και από το 2013 Καθηγήτρια, στο γνωστικό αντικείμενο "Νεοελληνική Λογοτεχνία και η Διδακτική της". Διευθύνει το Διαπανεπιστημιακό - Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών "Ρητορική: Θεωρία και Πράξη". ?ς temporary Senior Research Visiting Fellow συνεργάστηκε με το King's College London (2008-2010). Δίδαξε σειρά μαθημάτων στη Φιλοσοφική Σχολή του Ελεύθερου Πανεπιστημίου των Βρυξελλών στο Βέλγιο. Έχει διδάξει στα μεταπτυχιακά προγράμματα άλλων πανεπιστημίων, στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Bergen University College, κ.α.) και έχει δώσει σεμιναριακές διαλέξεις στα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Cambridge. Έχει, επίσης, διδάξει, επί σειράν πολλών ετών, στο Μαράσλειο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης, στα ΠΕΚ, σε διεθνή Summer Schools, σε πολυάριθμα επιμορφωτικά σεμινάρια για εκπαιδευτικούς, στα σεμινάρια δημιουργικής γραφής του ΕΚΕΒΙ, κ.α. Έχει σχεδιάσει και εκπονήσει εκπαιδευτικά προγράμματα για το Ίδρυμα Αικ. Λασκαρίδη, κ.ά. Είναι departmental coordinator 10 προγραμμάτων Erasmus σε συνεργασία με διάφορα πανεπιστήμια της Ευρώπης. Έχει συμμετάσχει με εισήγηση (και ως προσκεκλημένη key-note speaker) σε πολυάριθμα επιστημονικά συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Μελέτες της στην ελληνική, αγγλική και γαλλική γλώσσα έχουν δημοσιευτεί σε συλλογικούς τόμους, επιστημονικά περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων, στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει εκδώσει αυτοτελείς τόμους/μονογραφίες και έχει επιμεληθεί την έκδοση ακαδημαϊκών βιβλίων και συλλογικών τόμων. Σε συνεργασία με τη Δ. Μπεχλικούδη, έχει μεταφράσει και επιμεληθεί την ελληνική έκδοση του βιβλίου των M. Benton & G. Fox, Διδακτική της Λογοτεχνίας. Από Εννέα έως Δεκατεσσάρων Ετών (υπό έκδοση) και έχει επιμεληθεί την ελληνική έκδοση του κλασικού βιβλίου της L.M. Rosenblatt O Αναγνώστης, το Κείμενο, το Ποίημα (Gutenberg, υπό έκδοση). Eίναι μέλος: - της διεθνούς επιτροπής του ετήσιου Διεθνούς Συνεδρίου THE CHILD AND THE BOOK, το οποίο και διοργάνωσε στην Αθήνα (ΠΤΔΕ/ΕΚΠΑ) το 2014, και επίσημο μέλος της Διεθνούς Οργάνωσης TALIS ASSOCIATION (για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας και της γλώσσας και την καλλιέργεια της διαπολιτισμικής οπτικής και αλληλεγγύης), σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Βαλένθια, το Queen Mary London και άλλα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια· - της συντακτικής ομάδας του Ανθολογίου Λογοτεχνικών Κειμένων για τις Ε΄ και ΣΤ΄ τάξεις του Δημοτικού Σχολείου, Με λογισμό και μ' όνειρο (ΟΕΔΒ)· - από το 2013 μέχρι σήμερα, της Επιτροπής Λογοτεχνικών Βραβείων (Παιδικά βιβλία) του ηλεκτρονικού περιοδικού Ο Αναγνώστης (πρώην Διαβάζω).

Γεννήθηκε το 1937 και σπούδασε στην Aθήνα. Έχει τιμηθεί με επτά βραβεία σε πανελλήνιους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, με τον έπαινο Pier Paolo Vergerio του Πανεπιστημίου της Padova και με το βραβείο Oυράνη για την παιδική λογοτεχνία από την Aκαδημία Aθηνών. Έργα της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά και στα ιαπωνικά, έχουν μεταδοθεί από την EPT και το PIK κι έχουν περιληφθεί σε ανθολογίες και ξένα αναγνωστικά. Έχει αντιπροσωπεύσει την Eλλάδα σε οκτώ διεθνή συνέδρια παιδικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό και έχει δώσει πλήθος διαλέξεις και ομιλίες για την παιδική λογοτεχνία σε όλη την Eλλάδα. Eίναι ιδρυτικό μέλος της Λέσχης Mελέτης και Έρευνας της Παιδικής Λογοτεχνίας "Oι διαδρομές" και μέλος της Eθνικής Eταιρίας Eλλήνων Λογοτεχνών, του Kύκλου του Eλληνικού Παιδικού Bιβλίου (Γενική Γραμματέας 1984-1990) και άλλων λογοτεχνικών σωματείων. Περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή και το έργο της υπάρχουν στην ιστοσελίδα: www.loty.gr

Η Μένη Κανατσούλη είναι Καθηγήτρια Παιδικής Λογοτεχνίας στο Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΤΕΠΑΕ) του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Σπούδασε Φιλολογία στο ΑΠΘ και πήρε το διδακτορικό της δίπλωμα στην ιστορική και κοινωνική ανθρωπολογία από την Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales του Παρισιού. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και ανακοινώσεις της σε ελληνικά και ξένα περιοδικά και συλλογικά έργα, καθώς και αρκετά βιβλία.

Ο Ανδρέας Καρακίτσιος σπούδασε φιλολογία και ψυχολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. και στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Από το 1992 διδάσκει μαθήματα παιδικής λογοτεχνίας στο Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ., όπου υπηρετεί ως καθηγητής. Έχει δημοσιεύσει σειρά άρθρων και μελετών για θέματα παιδικής λογοτεχνίας σε ελληνικά και ξένα περιοδικά.

Ο Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης γεννήθηκε στην Καλαμάτα. Είναι Καθηγητής Παιδαγωγικής και Λογοτεχνίας στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης της Σχολής Επιστημών της Αγωγής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Πρόεδρος της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος, Αντιπρόεδρος του Ελληνικού Ινστιτούτου Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης και Διευθυντής του Εργαστηρίου Παιδαγωγικών Εφαρμογών και Παραγωγής Εκπαιδευτικού Υλικού. Είναι επίσης επιστημονικός υπεύθυνος του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών "Ψυχοπαιδαγωγική της Ανάγνωσης, Φιλαναγνωσία και Εκπαιδευτικό Υλικό" της ίδιας Σχολής, Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της European Educational Research Association (EERA), Διευθυντής Σύνταξης του επιστημονικού περιοδικού Παιδαγωγική Επιθεώρηση της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος, Διευθυντής Σύνταξης του επιστημονικού περιοδικού MusEd, Μουσείο-Σχολείο-Εκπαίδευση, που εκδίδει το "Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης", μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής Εκδόσεως του επιστημονικού περιοδικού Κοινωνία, που εκδίδει η Πανελλήνιος Ένωσις Θεολόγων και Ειδικός Σύμβουλος Εκδόσεως του περιοδικού Νέα Παιδεία, που εκδίδει η Επιστημονική Ένωση "Νέα Παιδεία". Τα θεωρητικά και ερευνητικά ενδιαφέροντά του είναι η παιδαγωγική διάσταση της λογοτεχνίας, η σχέση του παιδιού με την ανάγνωση, η καλλιέργεια και η ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας, το παραμύθι και η διδασκαλία του, η μουσειοπαιδαγωγική, η ιστορία της Νεοελληνικής Παιδείας και ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός. Έχει συγγράψει δεκατρία βιβλία και έχει επιμεληθεί πλήθος άλλων. Μελέτες και έρευνές του έχουν δημοσιευθεί σε ελληνικά και διεθνή παιδαγωγικά και φιλολογικά περιοδικά.

Ο Γεώργιος Δ. Παπαντωνάκης γεννήθηκε στην Κρήτη. Είναι πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάκτορας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Για πολλά χρόνια υπηρέτησε στη μέση εκπαίδευση σε θέση διδακτικού και συμβουλευτικού προσωπικού. Από το 2000 διδάσκει παιδική λογοτεχνία στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, όπου σήμερα κατέχει τη βαθμίδα του επίκουρου καθηγητή. Είναι ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Νεοελληνικής Διαλεκτολογίας, μέλος του νυν Δ.Σ. του Διεθνούς Κέντρου Λογοτεχνών και Μεταφραστών "Κύματα των Τριών Θαλασσών" (Δ.Κ.Λ.Μ.) που εδρεύει στη Ρόδο, μέλος στη συντακτική επιτροπή του περιοδικού "Ροδιακά Γράμματα", καθώς και του δίγλωσσου περιοδικού που εκδίδει το Δ.Κ.Λ.Μ., μέλος της Πανελλήνιας Παιδαγωγικής Εταιρείας και τέλος μέλος του Children' s Literature Association των ΗΠΑ.

Η Βίκυ Πάτσιου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956 και είναι επίκουρη καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σπούδασε φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών) και πήρε το διδακτορικό της δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. 'Εχει συνεργαστεί με το Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών του Ε.I.Ε. και δημοσίευσε μελέτες και άρθρα σε επιστημονικά και λογοτεχνικά περιοδικά. Μεταξύ άλλων έχει εκδώσει τα εξής βιβλίο: "Τα πρόσωπα του παιδιού στην πεζογραφία (1880-1930)", Ίδρυμα Ερευνών για το Παιδί, Αθήνα, εκδ. Δωδώνη, 1991· Περιοδικά Λόγου και Τέχνης 2. "Ηγησώ (1907-1908)". "Ποιητική 'Εκδοση (1913-1914)", Αθήνα, εκδ. Διάττων, 1992. "Η Διάπλασις των παίδων (1879-1922)". "Το πρότυπο και η συγκρότησή του", 2η έκδ., Αθήνα, εκδ. Καστανιώτη, 1995.