Ο Καζαντζάκης στον 21ο αιώνα

Η Αγγέλα Καστρινάκη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1961. Σπούδασε κλασική φιλολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Σήμερα διδάσκει νεότερη λογοτεχνία στο Φιλολογικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το 1990 εξέδωσε την πρώτη της συλλογή διηγημάτων, "Φιλοξενούμενη", από τις εκδόσεις της Εστίας. Ακολούθησαν οι συλλογές διηγημάτων "Εκδρομές με φίλες", Εστία, 1993, "Τα όρια της ζεστασιάς", Πόλις, 1999, "Εκδοχές της Πηνελόπης", Πόλις, 2002, καθώς και το μυθιστόρημα "Έρωτας στον καιρό της ειρωνείας", Ελληνικά Γράμματα, 2008. Κυρίαρχα θέματα της πεζογραφίας της είναι οι λεπτές ψυχολογικές αποχρώσεις στις σχέσεις των δύο φύλων, σε ό,τι αφορά τον έρωτα και τις προκλήσεις της πίστης και της απιστίας, από την οπτική γωνία των γυναικών -θέματα τα οποία χειρίζεται με χιούμορ, παρατηρητικότητα και μια ελαφρά ειρωνική διάθεση. Διηγήματά της έχουν μεταφραστεί στα ισπανικά, στα ιταλικά, στα γαλλικά και στα φινλανδικά. Η ερμηνευτική-ιστορική συμβολή της στη νεοελληνική λογοτεχνία, "Η λογοτεχνία στην ταραγμένη δεκαετία 1940-1950" (εκδ. Πόλις, 2005), τιμήθηκε με το Κρατικό Λογοτεχνικό Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής το 2006.

Ο Δημήτρης Δημηρούλης γεννήθηκε το 1952 στην Αγιά Λαρίσης. Είναι καθηγητής ιστορίας και θεωρίας της λογοτεχνίας στο τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Παντείου Πανεπιστημίου. Έχει γράψει εκτενώς για ζητήματα της ελληνικής λογοτεχνίας και κριτικής. Ένα από τα πιο γνωστά έργα του είναι το βιβλίο του "Ο φοβερός παφλασμός", κριτικό αφήγημα για τα "Τρία κρυφά ποιήματα" του Γ. Σεφέρη (εκδ. Πλέθρον). Η πολύχρονη ενασχόλησή του με τον Σολωμό κατέληξε στη δημοσίευση μιας μελέτης το 2003 ("Φάκελος "Διονύσιος Σολωμός": η ανατομία ενός εθνικού θρίλερ" και στην έκδοση το 2007 (με εκτενή εισαγωγή και αναλυτικά σχόλια), του ποιητικού και πεζού σολωμικού έργου ("Διονύσιος Σολωμός: έργα: ποιήματα και πεζά").

Ο Γιώργος Κεχαγιόγλου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1947 και σπούδασε στη Θεσσαλονίκη (1965-1969) και στο Παρίσι (1977-1979). Από το 1975 διδάσκει Νεοελληνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (όπου από το 1989 είναι καθηγητής α' βαθμίδας). Ασχολείται με ποικίλα θέματα της Νεοελληνικής λογοτεχνίας και φιλολογίας από τις αρχές (12ος αιώνας) έως σήμερα, καθώς και με ζητήματα συγκριτικής φιλολογίας. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μελέτη και κριτική αποτίμηση της νεότερης Κυπριακής γραμματείας και λογοτεχνίας.

Ο Δημήτρης Τζιόβας γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1957 και είναι καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Birmingham της Αγγλίας. Την περίοδο 2000-2003 διετέλεσε Διευθυντής του Κέντρου Βυζαντινών, Οθωμανικών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πενεπιστημίου του. Έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής σε πολλά πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Αμερικής και διευθύνει τη μεταφραστική σειρά νεοελληνικής λογοτεχνίας που εκδίδεται από το Κέντρο Βυζαντινών, Οθωμανικών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Birmingham. Έχει διατελέσει Γραμματέας της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών (1995-1998) και μέλος της συντακτικής επιτροπής των περιοδικών Journal of Modern Greek Studies (1992-2007), Byzantine and Modern Greek Studies (1995-2009), Journal of Greek Media and Culture (Advisory Board 2014 μέχρι σήμερα) και Gramma, που εκδίδεται από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (2003 μέχρι σήμερα). To 2011 του απονεμήθηκε το βραβείο του περιοδικού Διαβάζω για το βιβλίο του "Ο μύθος της Γενιάς του Τριάντα: Νεοτερικότητα, ελληνικότητα και πολιτισμική ιδεολογία" (Πόλις 2011).

Ο Μιχαήλ Πασχάλης είναι Καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης. Έχει συγγράψει τη μονογραφία "Virgil’s Aeneid: Semantic Relations and Proper Names" (Οξφόρδη 1997) και πολλές μελέτες για τη λογοτεχνία της ελληνιστικής εποχής, των κλασικών ρωμαϊκών χρόνων και της ύστερης αρχαιότητας. Έχει εκδώσει τρεις τόμους για την ελληνορωμαϊκή ποίηση (επική, λυρική, βουκολική) και έχει συνεπιμεληθεί πέντε τόμους πρακτικών των διεθνών συνεδρίων RICAN για το αρχαίο μυθιστόρημα, στη σειρά Ancient Narrative Supplementa. Έχει δημοσιεύσει μελέτες για την Κρητική Αναγέννηση και τον ρόλο των Ακαδημιών, και έχει συνεπιμεληθεί τα πρακτικά διεθνούς συνεδρίου για τον Ερωτόκριτο. Το έργο του περιλαμβάνει επίσης μελέτες για τους παρακάτω συγγραφείς: Τζιοβάνι Μποκάτσιο, Τορκουάτο Τάσσο, Βιτσέντζο Κορνάρο, Γεώργιο Χορτάτση, Αδαμάντιο Κοραή, Διονύσιο Σολωμό, Ανδρέα Κάλβο, Αλέξανδρο Δουμά, Αλέξανδρο Ρίζο Ραγκαβή, Γκυστάβ Φλωμπέρ, Εμμανουήλ Ροΐδη, Τόμας Χάρντυ, Γεώργιο Βιζυηνό, Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, Κ. Π. Καβάφη, Νίκο Καζαντζάκη, Γιώργο Σεφέρη, Παντελή Πρεβελάκη. Στο πλαίσιο της έρευνάς του για το νεοελληνικό μυθιστόρημα εντάσσεται το υπό έκδοση βιβλίο του για τα "κρητικά" μυθιστορήματα του Καζαντζάκη.

Η Παναγιώτα Μήνη είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια ιστορίας του Κινηματογράφου στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Τα θέματα της έρευνάς της περιλαμβάνουν τον ελληνικό κινηματογράφο, τον σοβιετικό κινηματογράφο, τα σενάρια του Νίκου Καζαντζάκη και τις κινηματογραφικές αναπαραστάσεις της ρωμαϊκής αρχαιότητας, εστιάζοντας ιδιαίτερα σε ζητήματα φόρμας, ιδεολογίας και πρόσληψης.

Η Γεωργία Φαρίνου-Μαλαματάρη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1952. Αποφοίτησε με άριστα από το Φιλολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Aθηνών, το 1974, και από το Tμήμα Bυζαντινών και Nεοελληνικών Σπουδών του ίδιου Πανεπιστημίου, το 1976, και έκανε το διδακτορικό της στο King's College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου, μεταξύ 1980-1983. Το 1984 άρχισε να διδάσκει ως ειδική επιστήμονας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο οποίο εκλέχθηκε στην ακαδημαϊκή βαθμίδα της λέκτορος (1986), της επίκουρης καθηγήτριας (1990), της αναπληρώτριας καθηγήτριας (1995) και της τακτικής καθηγήτριας νεοελληνικής φιλολογίας του τμήματος Φιλολογίας (2004, κ.έ.). Το 2001 διετέλεσε μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής του ΕΚΕΒΙ/ΥΠΠΟ για τον εορτασμό των επετειακών εκδηλώσεων για τους Γρ. Ξενόπουλο, Αλ. Παπαδιαμάντη και Άγγ. Σικελιανό, και συμμετείχε ως εισηγήτρια/συντονίστρια στο Β' Διεθνές Συνέδριο για τον Παπαδιαμάντη. Το 2004 ήταν πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής της ΙΑ' Επιστημονικής Συνάντησης του τομέα Μεσαιωνικών και Νεοελληνικών Σπουδών (ΜΝΕΣ), "Ο Ψυχάρης και η εποχή του: ζητήματα γλώσσας, λογοτεχνίας και πολιτισμού". Το 2007 εκλέχθηκε διευθύντρια του τομέα Μεσαιωνικών και Νεοελληνικών Σπουδών (ΜΝΕΣ) του ΑΠΘ. Το 2010 εκλέχθηκε αντιπρόεδρος της Εταιρείας Παπαδιαμαντικών Σπουδών και μέλος της Οργανωτικής Επιτροπής του Γ΄ Διεθνούς Συνεδρίου για τον Παπαπαδιαμάντη.

Ο Νίκος Παπαχριστόπουλος είναι ψυχολόγος-ψυχαναλυτής. Σπούδασε ψυχολογία (Πάντειο Πανεπιστήμιο), Φιλοσοφία (Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών), Κοινωνιολογία (Πάντειο Πανεπιστήμιο). Έχει κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στην ψυχανάλυση (Paris VIII-Saint Denis), στην ψυχοπαθολογία (Paris VII-Denis Diderot), στη σημειολογία και τη λογοτεχνική θεωρία (Paris VII-Denis Diderot), στην ιστορία (Paris I-Pantheon-Sorbonne). Έχει συγγράψει, μεταφράσει και επιμεληθεί συγγράμματα για την ψυχανάλυση. Διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Πατρών και στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Εργάζεται ως ψυχαναλυτής στην Πάτρα και στην Αθήνα.

O Eρατοσθένης Γ. Kαψωμένος, από τα Xανιά της Kρήτης, είναι Kαθηγητής Nέας Eλληνικής Φιλολογίας και Θεωρίας της Λογοτεχνίας στο Tμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Iωαννίνων (1983 κ.ε.) και Κοσμήτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής. Πτυχιούχος και διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι [Αισθητική - Θεωρία της Τέχνης και του Πολιτισμού: Universite de Paris-Sorbonne (Paris I), Υφολογία - Σημειωτική της Λογοτεχνίας: Universite de Paris VII και Ecole des Hautes Etudes], έχει στρέψει την ερευνητική του προσπάθεια στους τομείς της Θεωρίας και της Ερμηνείας της Λογοτεχνίας. Υπήρξε ένας από τους εισηγητές στην Ελλάδα της Δομικής Θεωρίας και της Σημειωτικής (Αφηγηματολογία - Ποιητική - Κοινωνιοσημειωτική), καθώς και της Στατιστικής Υφολογίας. Την τελευταία δεκαετία το ερευνητικό του ενδιαφέρον έχει στραφεί προς τη Θεωρία του Πολιτισμού και την ανάλυση των πολιτισμικών φαινομένων. Με πρόσκληση των αντίστοιχων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, έχει πραγματοποιήσει επισκέψεις διδασκαλίας σε πολλά πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Αυστραλίας. Είναι ιδρυτικό μέλος και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Σημειωτικής Εταιρείας (1978 κ.ε.), αντιπρόεδρος της Ομοσπονδίας Σημειωτικών Εταιρειών των Βαλκανικών Χωρών (1997 κ.ε.) και μέλος της Διοικούσας Επιτροπής της Διεθνούς Σημειωτικής Εταιρείας (1980 μέχρι σήμερα). Έχει αναπτύξει μεγάλη δραστηριότητα στον τομέα των Διαπανεπιστημιακών Προγραμμάτων Συνεργασίας ERASMUS, LINGUA, ΣΩΚΡΑΤΗΣ/ERASMUS (1991 κ.ε.), με στόχο την ανάπτυξη των Νεοελληνικών Σπουδών στις χώρες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.

Ο Δημήτρης Παπανικολάου είναι αναπληρωτής καθηγητής νεοελληνικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου διδάσκει από το 2004, καλύπτοντας επίσης τις θεματικές των πολιτισμικών σπουδών, της queer theory και των σπουδών φύλου. Είναι εταίρος του Κολεγίου St. Cross. Σπούδασε στα πανεπιστήμια Αθηνών (BA, Κλασική και Νεοελληνική Φιλολογία) και Λονδίνου (MA, PhD, Συγκριτική Φιλολογία). Ως ερευνητής ή επισκέπτης καθηγητής έχει συνεργαστεί με τα πανεπιστήμια UCL, NYU, Columbia και Princeton. Ως δημοσιογράφος έχει εργαστεί στην εφημερίδα "Επενδυτής" και στην ελληνική υπηρεσία του BBC. Υπήρξε μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού "Unfollow" και της εκδοτικής επιτροπής του "Journal of Greek Media and Culture" και τακτικός αρθρογράφος της "Αυγής". Στα αγγλικά κυκλοφορεί το βιβλίο του "Singing Poets: Literature and Popular Music in France and Greece" (Legenda, 2007). Το 2013 επιλέχθηκε ως επιστημονικός σύμβουλος του Ιδρύματος Ωνάση για το Αρχείο Καβάφη. Οι δημοσιεύσεις του αναφέρονται, μεταξύ άλλων, στους Ν. Καζαντζάκη, Κ. Π. Καβάφη, Γ. Σεφέρη, Α. Φραγκιά, κ.ά. Περισσότερες πληροφορίες περιλαμβάνονται στην ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης: http://www.mod-langs.ox.ac.uk/people/dimitris-papanikolaou.

Ο Σ. Ν. Φιλιππίδης Γεννήθηκε στην Αθήνα. Το 1966 πήρε Πτυχίο από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Δίδαξε στη Μέση Εκπαίδευση. Το 1984 πήρε διδακτορικό δίπλωμα από το Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας στο Irvine. Η διατριβή του είχε ως θέμα τη σκηνή του τάπητος στον Αγαμέμνονα του Αισχύλου και αποτελεί ανάλυση αρχαίου κειμένου με βάση τις σημειωτικές θεωρίες. Παράλληλα παρακολούθησε σεμινάρια στη Σχολή Θεωρίας και Κριτικής της Λογοτεχνίας που λειτουργεί στο Irvine. Δίδαξε στον Τομέα Κλασικής Φιλολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης από το 1984 έως το 1992, και στον Τομέα Βυζαντινής και Νέοελληνικής Φιλολογίας από το 1992 έως το 2006. Οι δημοσιεύσεις του περιλαμβάνουν τα βιβλία "Τόποι. Μελετήματα για τον αφηγη-ματικό λόγο επτά νεοελλήνων πεζογράφων (Παπαδιαμάντης, Κονδυλάκης, Θεοτόκης, Χατζόπουλος, Καζαντζάκης, Βενέζης, Καραγάτσης)", "Αμφισημίες. Μελετήματα για τον αφηγηματικό λόγο έξι νεοελλήνων συγγραφέων (Παπαδιαμάντης, Βλαχογιάννης, Μυριβήλης, Τερζάκης, Καζαντζάκης, Παλαμάς)", και "Έξι και ένα μελετήματα για τον Καζαντζάκη", και πάνω από 90 άρθρα που έχουν δημοσιευθεί σε συλλογικούς τόμους και περιοδικά (Βιβλιοθήκη, Διαβάζω, Θαλλώ, Νέα Εστία, Πόρφυρας, Παλίμψηστον, κ.ά.) και πραγματεύονται προβλήματα ανάγνωσης λογοτεχνικών κειμένων από την αρχαιότητα έως σήμερα, και λογοτεχνικής θεωρίας (Γκρεϊμάς, Μπαχτίν, Πίτερ Μπρούκς, Έκο, κ.ά.). Έχει διοργανώσει και συνδιοργανώσει ως πρόεδρος της επιστημονικής επιτροπής τρία Συνέδρια για τον Καζαντζάκη, και χρηματίσει Πρόεδρος του Κέντρου Κρητικής Λογοτεχνίας από της ιδρύσεώς του και επί σειράν ετών. Ενδιαφέρεται για τη σημειωτική του λογοτεχνικού κειμένου και τις ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις. Χρησιμοποιεί τη θεωρία της λογοτεχνίας ως εργαλείο για την ανάδειξη της πολύπλοκης μορφικής οργάνωσης των λογοτεχνικών κειμένων ως θεμελιακού συντελεστή του νοήματός τους. Τα τελευταία χρόνια ασχολείται και δημοσιεύει μελετήματα για την ποίηση. Από το 2008 είναι μόνιμος κάτοικος Χανίων.